شرط لازم شکل گیری «گفتمان نظرسنجی» در ایران
شرط لازم شکل گیری «گفتمان نظرسنجی» در ایران
9 اردیبهشت ,1393

قریب به چهاردهه است که انجام پیمایش های اجتماعی در ایران مرسوم شده و در این خصوص طرح های جدی و قابل توجهی به سرانجام رسیده در این مدت تجربه های متعددی اندوخته شده و گام های خوبی برداشته شده. اما همچنان انجام نظرسنجی به عنوان یک مطالبه عمومی مردمی و حتی مطالبه صنفی شامل استادان، دانش جویان، دانش آموختگان و صاحب نظران علوم اجتماعی تبدیل نشده است. علی رغم فضای ایجاد شده توسط دولت یازدهم و نگاه مثبت ایشان به انجام نظرسنجی، تبدیل نشدن نظرسنجی به عنوان یک مطالبه همچنان مشهود است. پس یک سوال منطقی در ذهن به وجود می آید؛ چرا وضعیت نظرسنجی این چنین است؟ 
پاسخ به این سوال از منظرهای متفاوت و نیز در سطوح مختلف قابل ارزیابی است. پیش از پاسخ مستقیم باید به این امر توجه نمود که در هر نظرسنجی، چهار وجه باید وجود داشته باشد. نخست مردم، که نظر آنان سنجیده می شود و اثر آن نظرسنجی به آنها به صورت مثبت یا منفی باز می گردد. وجه دوم مسوولین و مدیران و در نگاه کلان، دستگاه حاکمیتی است که به نتایج نظرسنجی ها احتیاج دارد. اساتید، صاحبنظران و نیز دانشجویان و دانش آموختگان حوزه های مختلف نظرسنجی که به صورت سازمانی در مراکز، دفاتر و شرکت های نظرسنجی تبلور می یابند، ضلع دیگر نظرسنجی ها هستند. ضلع آخر فرایند نظرسنجی ها نیز رسانه ها هستند که اقدام به انتشار نظرسنجی ها نموده و یا در مراحل پیشرفته، همانند مطبوعات و رسانه های جهانی به تحلیل داده ها می پردازند.
 

رسانه‌ها توانايي بالقوه‌اي در تبیین و ترویج موضوعات، مفاهیم و گفتمان های عمومی دارند و در اجراي بسياري از اهداف کشورها كاملاً موثر هستند و یا مي‌توانند باشند. رسانه ها می توانند امری معلوم را مجهول و مجهولی را معلوم بنمایانند. هنر رسانه، گفتمان سازی و در دنیای امروز، حمایت رسانه، راهبرد اساسی گفتمان سازی به حساب می آید. در واقع، رسانه شاهراه اصلی هویت بخشی و فرهنگ سازی جامعه است که مبانی هنر و اندیشه را به همراه می کشد. رسانه ها در گفتمان نظرسنجی مطلوب، وظیفه گفتمان سازی را برعهده دارند. به ویژه اگر نسبت به انتشار داده ها اهتمام داشته باشند ساخته شدن گفتمان با سرعت بیشتری امکان پذیر می گردد. در ایران نیز یکی از چالش های جدی نظرسنجی ها، انتشار داده های آن است و اگر در نحوه و شیوه انتشار آن تبیین داشته باشیم، در دستیابی یه نتایج تسهیل صورت می پذیرد. اما به نظر می رسد در نظرسنجی ها با فاصله پیدا کردن رسانه ها و حضور کمرنگ آن ها در این عرصه، خلل جدی به «گفتمان سازی» برای انجام سنجش افکار عمومی ایجاد شده است.
نتایج نظرسنجی ها و نحوه انتشار آن نیز از دیگر موضوعات این حوزه است. یافته ها و نتایج حاصل از سنجش افکار عمومی و نظرسنجی ها را از حیث انتشار، می توان به سه بخش تقسیم بندی نمود. بخش نخست در خدمت اهداف کلان حاکمیتی است و نام آن را می توان به «مدیریتی» احصاء کرد. ممکن است رسانه ها هیچ گاه به دلیل برخی ملاحظات، به این نتایج دسترسی نیابند. این در حالیست که بخش های دیگر یافته ها و نتایج بیشتر قابل دسترسی هستند.
 




از طرف دیگر دسته ای از نتایج را آن کسانی که دانش مرتبط یا متصل به افکارسنجی و نظرسنجی را دارا هستند مصرف می نمایند و حتی باید در رسانه های خاص، انتظار انتشار آن را داشت. این دسته از یافته ها را نیز نتایج «نخبگانی» می توان نام نهاد. اما دسته سوم دستاوردهای نظرسنجی ها وسعت بیشتر و بهتری برای انتشار دارند چرا که بیشتر مردم می توانند از آن استفاده نمایند و این بخش از نتایج نظرسنجی ها را «توده ای» نام می نهیم. آخرین سخن آن که با توجه به اصل انقلاب اسلامی و اصول مصرح قانون اساسی، جایگاه و نقش مردم امری تزیینی در جمهوری اسلامی نباید باشد. به نظر می رسد گفتمان شدن مطالبه نظرسنجی توسط نخبگان و مردم می تواند کمک شایانی به حرکت از سمت «مردمسالاری وکالتی» به «مردمسالاری مشارکتی» باشد. آنچه تاکنون در تجربه مردمسالاری مردم ایران مشاهده شده است، وکالتی است که به شخص یا عده ای برای اداره بخشی از حاکمیت داده می شود. در صورتی که تجربه های مختلف نشان داده است که حضور مردم می تواند در مرتفع شدن مشکلات تسریع ایجاد کند. یکی از راه های حضور مستمر مردم و یا به تعبیر دقیق تر، وجود مستمر رای و نظر مردم، استفاده از نظرسنجی هاست؛ نتیجه چنین فرایندی نیز مشارکت بیشتر مردم در طول دوران مسوولیت منتخبین خود خواهد بود. البته برای رسیدن به چنین چشم اندازی احتیاج به شکل گیری گفتمان نظرسنجی در ایران است و شرط لازم شکل گیری آن، بدون تردید رسانه ها هستند.

درباره ایسپا
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) وابسته به جهاد دانشگاهی در راستای توسعه علمی و تحقیقاتی کشور و با قصد رفع نیاز سازمانها و نهادهای تصمیم گیر ، ضرورت توجه به افکار عمومی و لزوم بهره گیری از مشارکت و دیدگاههای شهروندان در بهبود و توسعه امور کشور در عرصه های مختلف، از سال 1380 فعالیت خود را آغاز کرده است.
برخی کارفرمایان
Alternate Text
Alternate Text
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2024 ispa.ir All rights reserved. Powered & Designed by WebTakin.ir