توسط دکتر علی جنادله مقاله «رویکردهای متعارض درباره تکوین حوزه عمومی در فضای مجازی» در نخستین همایش جامعه و فضای مجازی ارائه گردید. این همایش توسط مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران و انجمین ایران مطالعات فرهنگی و ارتباطات به تاریخ 92/11/27 در تالار ابنخلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار گردید. این مقاله به صورت مشترک با دکتر محمدامین قانعی راد تنظیم و ارائه گردیده و چکیده آن را میتوانید در ادامه مطالعه نمائید:
رویکردهای متعارض دربارۀ تکوین حوزه عمومی در فضای مجازی
محمدامین قانعی راد
علی جنادله
چکیده
پیدایش فناوریهای نوین ارتباطی به ویژه اینترنت و فضای مجازی ناشی از آن، برخی امیدواریها را در خصوص تحقق حوزۀ عمومی به همراه داشته است. زیرا اینترنت از یکسو بدون محدودیت های رسانه های گروهی سنتی، با فراهم کردن فرصتی برابر برای همۀ مشارکت کنندگان و کاربران در دسترسی به اطلاعات، یکی از اصول اساسی حوزۀ عمومی، یعنی در دسترس بودن و باز بودن برای همگان را محقق کرده و از سوی دیگر، به دلیل قابلیتهای تکنولوژیک خود، زمینه را برای ایجاد کنش ارتباطی فراهم میکند. علیرغم شیفتگی های اولیه در خصوص ظرفیت اینترنت برای شکل گیری حوزۀ عمومی آرمانی، امروزه تردیدهای قابل ملاحظه ای در این زمینه به وجود آمده است. این مقاله، با توجه به عناصری که هابرماس برای حوزه عمومی برشمرده است و ویژگیهای فضای مجازی، چهار سؤال اساسی را مطرح میکند: آیا فضای مجازی را میتوان عرصه ای آزاد برای دسترسی همگان تلقی کرد؟ مباحثات صورت گرفته در فضای مجازی تا چه میزان از خصلت تعاملی برخودار هستند؟ ناشناس بودن به عنوان یکی از ویژگیهای ارتباطات در فضای مجازی را باید به عنوان فرصتی برای شکل گیری حوزۀ عمومی مجازی در این فضا تلقی کرد و یا یک تهدید؟ گسترش فضای مجازی چه تأثیری بر همبستگی ها و هویتهای گروهی در دنیای واقعی دارد؟
این مقاله در پاسخ به سؤالات فوق، نظریه های متفاوت را در قالب سه دیدگاه امکان، امتناع و مشروط بودن شکل گیری حوزه عمومی مجازی بیان میکند. براساس نتیجه گیری این مقاله در مطالعۀ رابطۀ اینترنت و حوزۀ عمومی، اولاً باید از هرگونه جبرگرایی تکنولوژیک، چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی، پرهیز کرد و ثانیاً در بررسی تأثیر اینترنت بر حوزه عمومی، اولاً باید از هرگونه جبرگرایی تکنولوژیک، چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی، پرهیز کرد و ثانیاً در بررسی تأثیر اینترنت بر حوزه عمومی باید زمینه اجتماعی جامعه را مورد توجه قرار داد.