روابط عمومی ایسپا: لطفاً به طور خلاصه بفرمائید که وظایف عمده معاونت پژوهشی چیست و چند نفر در معاونت شما مشغول به کار هستند؟
بسیاری از پروژههای ایسپا دارای مراحل مختلفی از پژوهش نظیر؛ مطالعات اولیه و اکتشافی، طراحی پرسشنامه، تجزیه و تحلیل آماری، ... و تدوین گزارش هستند که این مراحل در معاونت پژوهشی ایسپا انجام میشود. علاوه بر آن برخی از فعالیتها نظیر ارزیابی پرسشنامهها، گزارشهای پژوهشی و برآوردهای مالی و زمانی نیز به طور کامل یا با مشارکت این معاونت انجام میشود. معاونت پژوهشی ایسپا شامل 5 گروه پژوهشی گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، گروه مطالعات و تحقیقات بازار، گروه مطالعات شهری، گروه مطالعات پایه و گروه تحلیل رفتارهای انتخاباتی میباشد.
در حال حاضر 4 پژوهشگر ثابت، 3 پژوهشگر پاره وقت و یک نفر به صورت امریه سربازی در این معاونت مشغول بکار هستند. این افراد دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری در رشتههای علوم اجتماعی هستند. البته برای پیشبرد امور و انجام پروژههای گوناگون مرکز از راهنمایی و مشارکت مستقیم تعداد زیادی پژوهشگر بیرونی که اغلب آنها از اساتید دانشگاههای معتبر هستند استفاده میکنیم. همچنین مراحلی همچون مکاتبات، مذاکرات و ارائه طرحهای پیشنهادی در این معاونت انجام میپذیرد.
روابط عمومی ایسپا: جناب آقای یعقوبزاده میتوانید به مهمترین طرحهای سال 1391 اشاره کنید؟
در پاسخ به سوال شما تنها برخی از پروژههای شاخصی که اغلب آنها در سطح ملی یعنی سراسر کشور اجرا شدهاند نام برده میشوند؛
• بررسی سبد کالای مصرفی خانوارهای تهرانی
• بررسی میزان تمایل به مشارکت ایرانیان در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392
• بررسی میزان آگاهی شهروندان نسبت به جایگاه و اهمیت استاندارد و انتظارات آنها از سازمان ملی استاندارد
• سنجش رضایت شهروندان از عملکرد شهرداری مناطق 22 گانه
• نیاز سنجی سلامت سالمندان کشور
البته باید اضافه کنم که در سال 1391 این معاونت در برخی نشستهای علمی نیز مشارکت فعال داشته است. همچنین در این مدت 87 طرح پیشنهادی توسط پژوهشگران این معاونت به منظور ارائه به سازمانها و نهادهای مربوط تدوین شده است که عمده طرحهای پیشنهادی بنا به درخواست آنها بوده است.
روابط عمومی ایسپا: آیا در سال 1392، برنامه و طرحهای شاخصی در دستور کار دارید؟
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران به طور مستمر و فراگیر در حال انجام پژوهشهایی با موضوعات مختلف و با بهرهگیری از انواع روشهای کمی و کیفی است. سال آینده این معاونت به عنوان مغز متفکر مرکز و نیز جایی که بخش عمدهای از اعتبار علمی و پژوهشی ایسپا از این محل تامین میشود برنامهها و طرحهای شاخصی را در دستور کار دارد. بخشی از این برنامهها شامل انجام تحقیقات و نظرسنجی است، بخشی دیگر شامل بهرهگیری از روشهای جدید کمی ـ کیفی و تکنیکهای خاص تحقیق است. این معاونت در سال آینده توجه ویژهای را به روشهای کیفی خواهد داشت.
روابط عمومی ایسپا: این رویکرد علت ویژهای دارد؟
امروزه پژوهشهاي كيفي بخش وسيعي از تحقيقات را در رشتههاي گوناگون علوم انساني و علوم تجربي تشكيل ميدهند، اما در بیشتر موارد به ویژه در کشور ما به پژوهشهاي كمّي اهميت بيشتري داده ميشود. البته خوشبختانه اخیراً اساتید دانشگاهها رویکرد مثبتی نسبت به پژوهشهای کیفی پیدا کردند که این رویکرد نیز بیشتر معطوف به تلفیق دو روش کمی و کیفی است تا بتوان ضعفهای این دو رو روش را پوشش داد.
بر همین اساس این معاونت در نظر دارد در سال آینده و چه بسا سالهای بعد انواع روشهای کیفی را به صورت جداگانه یا گاه به صورت ترکیبی در تحقیقات خود مورد استفاده قرار دهد. حتی در نظر دارد با همکاری معاونت ارتباطات، نشستی را با موضوع آسیبشناسی روشهای کمی و کیفی با حضور متخصصان و اساتید مربوطه و علاقمندان برگزار نماید. علاوه بر آن فراهم کردن مقدمات لازم برای فعال کردن گروه آینده پژوهشی نیز در حال انجام است.
روابط عمومی ایسپا: با توجه به اهمیت مطالعات اولیه، ابزار سنجش، تحلیل و تفسیر دادهها و...، شما در معاونت پژوهشی چه اقداماتی برای صحت و سقم و اعتبار هر چه بیشتر مراحل تحقیق انجام میدهید؟
شاید لازم باشد مراحل رایج پژوهش را به همراه پاسخ به سوال شما یکجا ارائه کنم. ببینید هنگامی که موضوع پژوهش انتخاب شد و نوع تحقيق بر اساس هدف مشخص گرديد ابتدا بايد بر اساس ادبيات مفهومی و نظری پژوهش به تعريف عملياتي متغيرهاي پژوهش پرداخت و سپس متغيرهاي پژوهش بايد به نوعي اندازهگيري و سنجش شوند. پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده از ابزارهاي رايج اندازهگيري متغيرها هستند. با توجه به اینکه اغلب طرحهای مرکز، به صورت طرح های نظرسنجی و پیمایشی میباشند ابزار گردآوری دادهها نیز بیشتر پرسشنامه است که بعد از آزمون مقدماتی و بررسی اعتبار و پایایی آن، پرسشنامه نهایی تدوین و تکمیل میشود. دادههای گردآوری شده علاوه بر کنترل در میدان، مجدداً در فایل Spss با استفاده از جداول تقاطعی و آمارههای توصیفی بین متغیرهای زمینهای و متغیرهای اصلی تحقیق، کنترل و بررسی میشوند. زمانی که تناقضی در دادهها مشاهده نشود تحلیل و تفسیر دادهها در قالب یک گزارش پژوهشی صورت میپذیرد.
روابط عمومی ایسپا: در خصوص دسترسی پژوهشگران و دانشجویان به یافتههای پژوهشهای انجام شده در ایسپا، روال به چه صورت بوده ؟ آیا برنامه خاصی در این خصوص دارید ؟
ایسپا تاکنون بیش از 2000 پروژه تحقیقاتی انجام داده است. این حجم وسیع از تحقیات، این مرکز را تبدیل به یک مرجع برای بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان کرده است. بدیهی است که بسیاری از آنان تمایل دارند از تجربیات و دادههای این تحقیقات استفاده کنند. برخی از این دادهها با توجه به این که متعلق به کارفرمایان هستند تنها با مجوز آنان میتواند در دسترس قرار گیرد. اما برخی دیگر که خویش فرمایی بوده و حقوق آن متعلق به مرکز است دسترسی به آنها مانعی ندارد. برای این منظور ایسپا فایلهای این دادهها را بر حسب موضوع (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تحقیقات بازار) و نیز محرمانه یا غیر محرمانه بودن آنها دستهبندی کرده است و اساتید، پژوهشگران و دانشجویان میتوانند با ارائه نامه و اخذ مجوز مربوطه از آنها استفاده نمایند.
روابط عمومی ایسپا: ضمن تشکر از همراهی شما، در پایان اگر نکتهای هست بفرمائید؟
در پایان به طور کلی عرض میکنم که در کشورها اطلاع از این که مردم به چه فکر میکنند و نظراتشان نسبت به مسائل چگونه است از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که بدین وسیله نهادها، سازمانها، موسسات، کارخانجات و شخصیتها به مطلوبیت عملکرد و خدمات خود پی میبرند و از طریق بازسازی خود یا گاه با نفوذ بر افکار عمومی آن را جلب و یا به سمت منافع خود سوق میدهند. نیازها و کمبودهای هر جامعه، با تحقیق و نظرسنجی روشن می شود. در کشور ما نیز مراکز تحقیقاتی معتبری برای نظرسنجی درباره مسائل و رویدادهای مختلف جامعه تأسیس شده است. مرکز ما تمامی تلاش خود را بر افزایش کیفیت و بهرهگیری از جدیدترین روشهای تحقیق معطوف کرده است که امیدواریم بتوانیم دین خود را به نظام جمهوری اسلامی و مجموعه علمی کشور ادا کنیم.