ترجمه: عباس فخاری زواره

وضعیت ایران در گزارش کامیابی لگاتوم

نمرات شاخص کامیابی ایران در این گزارش از سال 2007 تا 2023 موجود است. براساس یافته‌ها، ایران طی 17 سال، فراز و فرودهای متعددی داشته است اما روند کلی نمرات نشان می‌دهد که با افت و خیزهای متعددی، وضعیت ایران روندی صعودی داشته است. نمره شاخص کامیابی ایران در سال 2007، 46.85 از 100 بوده است و در سال 2023، با 0.86 واحد افزایش به 47.71 رسیده است. در طول این سال‌ها، کمترین نمره مربوط به سال 2011 است که در آن شاخص کامیابی ایران به عدد 45.70 رسیده. همچنین بیشترین نمره‌ای که ایران بدست آورده است، 48.92 در سال 2019 است. 

با توجه به این‌که شاخص کامیابی لگاتوم، ابعاد و مولفه‌های متعددی دارد، لازم است به جزئیات این شاخص بپردازیم و وضعیت ایران را در مولفه‌های این مفهوم، مورد بررسی قرار دهیم. مفهوم کامیابی از سه بُعد «جامعه فراگیر»، «اقتصاد آزاد» و «توانمندسازی مردم» تشکیل شده است. هر بعد در درون خود، دارای 4 مولفه است که هر مولفه نیز دربرگیرنده تعدادی متغیر است. برای سهولت در مطالعه این گزارش، مولفه‌ها به تفکیک ابعاد آن آورده شده است.

1- بُعد «جامعه فراگیر»

درمولفه «ایمنی و امنیت»، نمره ایران در سال 2007، 57.6 بوده است و در سال 2023، این میزان با 2.03 کاهش به عدد 55.57 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 50.11 (سال 2015) و بیشترین نمره 57.6 (سال 2007) است.

در مولفه «آزادی فردی»، نمره ایران در سال 2007، 19.01 بوده است و در سال 2023، با 1.92 واحد کاهش، به عدد 17.09 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 17.09 (سال 2023) و بیشترین نمره، 22.41 (سال 2018) بوده است.

در مولفه «حکمرانی»، نمره ایران در سال 2007، 37.76 بوده است و در سال 2023، با 5.93 واحد کاهش به عدد 31.83 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 31.83 (سال 2023) و بیشترین نمره، 38.75 (سال 2018) بوده است.

در مولفه «سرمایه اجتماعی»، نمره ایران در سال 2007، 51.43 بوده است و در سال 2023 با 2.47 واحد کاهش به عدد 48.96 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 37.69 (سال‌های 2010 و 2011) و بیشترین نمره، 51.43 (سال 2007) بوده است.

2- بُعد «اقتصاد آزاد»

در مولفه «فضای سرمایه‌گذاری»، نمره ایران در سال 2007، 40.53 بوده است و در سال 2023، با 1.23 واحد کاهش به عدد 39.3 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 39.10 (سال 2015) و بیشترین نمره، 42.76 (سال 2013) بوده است.

در مولفه «شرایط سرمایه‌گذاری»، نمره ایران در سال 2007، 35.03 بوده است و در سال 2023، با 2.43 واحد کاهش به عدد 32.60 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 32.24 (سال 2020) و بیشترین نمره، 36.98 (سال 2012) بوده است.

در مولفه « زیرساخت‌های تسهیل‌کننده تجارت  و بازار »، نمره ایران در سال 2007، 34.72 بوده است و در سال 2023 با 15.62 واحد افزایش، به 50.34 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 34.72 (سال 2007) و بیشترین نمره، 50.34 (سال 2023) بوده است.

در مولفه «کیفیت اقتصادی»، نمره ایران در سال 2007، 43.04 بوده است و در سال 2023، با 4.11 واحد کاهش به عدد 38.93 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 38.18 (سال 2017) و بیشترین نمره، 44.52 ( سال 2008) بوده است.

3- بُعد «توانمندسازی مردم»

در مولفه «شرایط زندگی»، نمره ایران در سال 2007، 72.19 بوده است و در سال 2023 با 3.92 واحد افزایش به عدد 76.11 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 72.19 (سال 2007) و بیشترین نمره، 77.03 (سال 2019) بوده است.

در مولفه «سلامت»، نمره ایران در سال 2007، 71.95 بوده است و در سال 2023 با 2.98 واحد افزایش به عدد 74.93 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 71.95 (سال 2007) و بیشترین نمره، 74.93 (سال 2023) بوده است.

در مولفه «آموزش»، نمره ایران در سال 2007، 57.21 بوده است و در سال 2023 با 6.54 واحد افزایش به عدد 63.75 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 57.21 (سال 2007) و بیشترین نمره، 65.92 (سال 2018) بوده است.

در مولفه «محیط طبیعی»، نمره ایران در سال 2007، 41.77 بوده است و در سال 2023، با 1.34 واحد افزایش به عدد 43.11 رسیده است. کمترین نمره ایران در این سال‌ها، 41.77 (سال 2007) و بیشترین نمره، 45.19 (سال 2017) بوده است.

می‌توان نتیجه گرفت که از مجموع 12 مولفه تشکیل‌دهنده ابعاد 3 گانه مفهوم کامیابی، ایران در 7  مورد زیر (به‌ترتیب از میزان زیاد به کم)، در مقایسه بین دو سال 2007 و 2023 (17 سال)، کاهش داشته است:

1- حکمرانی: 5.93- واحد

2- آزادی اقتصادی: 4.11- واحد

3- سرمایه اجتماعی: 2.47- واحد

4- شرایط سرمایه‌گذاری: 2.43- واحد

5- ایمنی و امنیت: 2.03- واحد

6- آزادی فردی: 1.92- واحد

7- فضای سرمایه‌گذاری: 1.23- واحد

در مقابل، طبق یافته‌های این گزارش، ایران در 5  مولفه زیر (به‌ترتیب از میزان زیاد به کم) در مقایسه بین دو سال 2007 و 2023 (17 سال)، افزایش داشته است:

1- زیرساخت‌های تسهیل‌کننده تجارت  و بازار: 15.62+ واحد

2- آموزش: 6.54+ واحد

3- شرایط زندگی: 3.92+ واحد

4- سلامت: 2.98+ واحد

5- محیط طبیعی: 1.34+ واحد

در شکل‌های زیر، روند 17 ساله ایران در هریک از مولفه تشکیل‌دهنده مفهوم کامیابی را مشاهده می‌کنیم.

وضعیت ایران و کشورهای منطقه «خاورمیانه و شمال آفریقا» در شاخص کامیابی لگاتوم

ایران به‌همراه 17 کشور جهان در دسته‌بندی «کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا» قرار دارد. کشورهای امارات متحده عربی (66.69)، قطر (66.24)، کویت (60.93) و بحرین (60.92) در رتبه‌های نخست قرار دارند. ایران با نمره 47.71 در رتبه 14 قرار گرفته است. یمن با شاخص 32.65 آخرین کشور در این گروه است.

ایران در بین همسایگان خود، در وضعیت متوسط رو به پایین قرار دارد. ارمنستان با 60.92 در رتبه اول قرار گرفته است و پس از آن کشورهای جمهوری آذربایجان (56.26)، ترکیه (55.50)، ترکمنستان (52.38) و ایران (47.71) قرار دارند. افغانستان با نمره 34.18 در مرتبه آخر قرار دارد.