مناقشه و درگیری نظامی میان فلسطین اشغالی و اسرائیل، از دهه‌های پیشین تا به اکنون فراز و فرودهای بسیاری را داشته است؛ از ادعای مالکیت اسرائیل بر اراضی فلسطین و تلاش برای ایجاد یک دولت مستقل تا مقاومت مردم فلسطین برای بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغال‌شده. علیرغم انعقاد توافقنامه‌های صلح و تلاش نهادهای بین‌الملل، اما همچنان درگیری و مناقشه‌های نظامی میان فلسطین و اسرائیل تداوم داشته و حتی تشدید شده است. از هفتم اکتبر امسال، مصادف با شنبه 15 مهرماه 1402، با شروع عملیات نظامی تحت عنوان «طوفان الاقصی»، جهان به یک‌باره با تصویر جدیدی از مبارزه و مقاومت در برابر اسرائیل مواجه شد. سپس اسرائیل در یک عملیات بی‌سابقه، اقدام به بمباران گسترده در نواحی مسکونی و حتی بیمارستان‌های منطقه غزه نمود که در پی آن، هزاران شهید و قربانی بر جای گذاشته است.

در این بحبوحه، در کنار انواع تحلیل‌های برخی رسانه‌های دنیا، برخی موسسات نظرسنجی مانند گالوپ، پیو، ایپسوس، یوگاو و غیره، هم قبل از واقعه 7 اکتبر و هم بعد از آن نیز به رصد و تحلیل افکار عمومی جهان پیرامون درگیری‌های بین نیروهای مقاومت در منطقه و اسرائیل پرداخته‌اند. نتایج و رصد این نظرسنجی‌ها، ضمن بازتاب اذهان عمومی جهان، می‌تواند از یک سو تحولات نگرشی مردم جهان و میزان حساسیت آنها را نسبت به کشتار مردم بی‌دفاع در فلسطین و مناطق اشغالی نشان دهد و هم چشم‌انداز مناسبی برای سیاست‌گذاران و پژوهشگران این عرصه و حتی افکار عمومی جهان باشد. از این رو، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) بر حسب رسالتی که در انعکاس افکار عمومی دارد درصدد است نتایج برخی نظرسنجی‌ها و گزارش‌های تحلیلی مرتبط در خصوص درگیری و جنگ میان اسرائیل و فلسطین را منتشر کند. 

در اولین قسمت از ترجمه گزارش‌ها و نتایج نظرسنجی‌های مرتبط ، نتایج نظرسنجی موسسه یوگاو ارائه شده است. پیمایش این مطالعه مربوط به 20 اردیبهشت تا 2 خردادماه 1402 بوده است و در تاریخ 12 تیرماه 1402 در وب‌سایت یوگاو منتشر شده است.

درباره موسسه YouGov و مشخصات نظرسنجی

موسسه نظرسنجی YouGov، یک موسسه تحقیقاتی مستقر در لندن است. این موسسه طیف گسترده‌ای از خدمات مبتنی بر داده را برای مشتریان فراهم می‌کند. این مرکز با در اختیار داشتن یک پانل اختصاصی با 9 میلیون نفر در در بریتانیا، آمریکای شمالی، اروپا، خاورمیانه و آسیا و اقیانوسیه یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های تحقیقاتی جهان شناخته می‌شود.

نظرسنجی یوگاو با عنوان «نگرش‌ها به درگیری میان اسرائیل و فلسطین در اروپای غربی و آمریکا در سال 2023» در تاریخ 3 جولای 2023 (12 تیرماه 1402) منتشر شده است.  این نظرسنجی با 10162 نفر نمونه در تاریخ 23-10 می 2023 (20 اردیبهشت ماه تا 2 خرداد 1402) انجام شده است. مردم کشورهای بریتانیا (2037 نمونه)، فرانسه (1004 نمونه)، آلمان (2054 نمونه)، دانمارک (1022 نمونه)، سوئد (1008 نمونه)، اسپانیا (1019 نمونه)، ایتالیا (1018 نمونه) و ایالات متحده آمریکا (1000 نمونه) در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند.

«راهکار دو دولتی» در این درگیری در همه کشورهای مورد مطالعه از حمایت مردم برخوردار است.

نظرسنجی جدید یوگاو به بررسی نگرش مردم درباره درگیری میان اسرائیل و فلسطین در 7 کشور اروپای غربی و همچنین ایالات متحده آمریکا پرداخته است.

درگیری اسرائیل و فلسطین چقدر برای مردم اروپای غربی و ایالات متحده اهمیت دارد؟

براساس یافته‌ها، درگیری میان اسرائیل و فلسطین برای بسیاری از پاسخگویان در غرب چندان اهمیتی ندارد و یا اصلاً حائز اهمیت نیست. آلمانی‌ها بیشتر از دیگر پاسخگویان گفته‌اند که این درگیری برایشان زیاد یا اصلاً اهمیتی ندارد (73 درصد). در مقابل ایتالیایی‌ها کمتر از سایر کشورها گفته‌اند که درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان چندان اهمیتی ندارد یا بی‌اهمیت است (35 درصد). 56 درصد از مردم بریتانیا گفته‌اند که به این موضوع علاقه چندانی ندارد. همچنین 10 تا 22 درصد از پاسخگویان در پاسخ به این سوال اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند.

از سوی دیگر، آمریکایی‎ها، اسپانیایی‌ها و ایتالیایی‌ها بیشتر از دیگران گفته‌اند که درگیری میان اسرائیل و فلسطین به میزان خیلی زیاد یا نسبتاً زیادی برایشان اهمیت دارد (43 تا 44 درصد). 42 تا 44 درصد از مردمان آمریکا و اسپانیا گفته‌اند که به این درگیری خیلی اهمیتی نمی‌دهند و یا اصلاً برایشان اهمیتی ندارد. در مقابل درصد بیشتری از ایتالیایی‌ها، اظهار کرده‌اند که این موضوع برایشان قابل اهمیت است. 

  این که بخش قابل توجهی از مردم به امور بین‌الملل مانند درگیری میان اسرائیل و فلسطین علاقه چندانی ندارند، یک یافته ثابت در نظرسنجی‌ها است. بنابراین، جای تعجب نیست که نسبت‌ قابل توجهی از افراد در پاسخ به میزان اهمیت درگیری بین اسرائیل و فلسطین، پاسخ «نمی‌دانم» ارائه دهند. فراوانی این میزان تا جایی است که در برخی موارد بیش از نیمی از پاسخگویان را در بر می‌گیرد.

مردم با کدام طرف درگیری اسرائیل و فلسطین ابراز همدردی می‌کنند؟

براساس یافته‌ها، کمتر از نیمی از پاسخگویان در هر کشور، نسبت به طرفین درگیری، اعلام موضع کرده‌اند. زمانی که از پاسخگویان پرسیده شد که با کدام طرف این درگیری بیشتر ابراز همدردی می‌کنید، اکثر پاسخگویان (34 تا 48 درصد) اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند و یا گفته‌اند که به یک اندازه جانب هر دو طرف را گرفته‌اند (19 تا 24 درصد).

در میان کسانی که نسبت به طرفین درگیری، اعلام موضع کرده‌اند، گرایش‌ها بیشتر به سمت فلسطین بوده است تا اسرائیل. در یک استثنا، پاسخگویان آلمانی، با اسرائیلی‌ها بیشتر از فلسطینی‌ها ابراز همدردی کرده‌اند (17 درصد نسبت به 15 درصد)

در عوض آمریکایی‌ها به طور ویژه‌ای جانب اسرائیل را گرفته‌اند (29 درصد در مقابل 15 درصد).

زمانی که از پاسخگویان پرسیده شد که به نظر آن‌ها، دولت‌هایشان در این درگیری، جانب کدام‌یک از طرفین را گرفته‌اند، بخش قابل توجهی از پاسخگویان در هر کشور، به اسرائیل اشاره کرده‌اند (به استثنای اسپانیا که به طور مساوی بین حمایت از اسرائیل و حمایت از فلسطین تقسیم می‌شوند). در این سوال نیز، اکثر پاسخگویان گفته‌اند مطمئن نیستند (36 تا 56 درصد).

یک یافته قابل توجه در این نظرسنجی این است که در تعدادی از کشورهای اروپایی، کسانی که نسبت به فلسطین اعلام طرفداری کرده‌اند، بیشتر از دیگران گفته‌اند که درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، در فرانسه 73 درصد از کسانی که خود را بیشتر حامی فلسطین معرفی کرده‌اند، گفته‌اند که درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان اهمیت دارد، درحالی که فقط ۵۰ درصد کسانی که بیشتر حامی اسرائیل بوده‌اند می‌گویند این درگیری برایشان اهمیت دارد. در بریتانیا، این میزان اهمیت در میان حامیان فلسطین و اسرائیل به‌ترتیب 59 و 35 درصد است. 

در ایالات متحده آمریکا، ایتالیا و آلمان در این زمینه تفاوت اندکی مشاهده می‌شود. در آمریکا و ایتالیا، 63 تا 68 درصد از حامیان فلسطین در هر کشور گفته‌اند که درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان اهمیت دارد، درحالی‌که در آلمان این میزان خیلی پایین‌تر است؛ چنان‌که 36 درصد از حامیان فلسطین و 30 درصد از حامیان اسرائیل گفته‌اند که این درگیری برایشان اهمیت دارد.

اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از طرح «راهکار دو دولتی» برای حل درگیری میان اسرائیل و فلسطین حمایت کرده‌اند

طرح پیشنهادی غالب برای ایجاد صلح، «راهکار دو دولتی شدن» است که در این صورت شاهد شکل‌گیری یک دولت مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل خواهیم بود. تلاش‌های متعددی برای تحقق چنین راه‌حلی صورت گرفته است که از جمله آن می‌توان به کنفرانس 1991 مادرید، توافقنامه 1993 اسلو، اجلاس سران کمپ دیوید در سال 2000، ابتکار صلح عربی در سال 2002 و مذاکرات صلح اسرائیل ـ فلسطین در سال 2014-2013 اشاره کرد.

این طرح پیشنهادی مورد حمایت کشورهای اروپایی است به‌طوری‌که حداقل نیمی از پاسخگویان هر کشور (51 تا 60 درصد) از طرح «راهکار دو دولتی شدن» حمایت کرده‌اند. در مقابل 6 تا 15 درصد با این طرح مخالف بوده‌اند.

طرح جایگزین «راهکار یک دولت» که براساس آن مردمان فلسطین و اسرائیل در یک دولت واحد کنار یکدیگر زندگی کنند، از سوی اکثریت پاسخگویان رد شده است. براساس یافته‌های نظرسنجی، تنها 17 تا 29 درصد از پاسخگویان در هر کشور از آن حمایت کرده‌اند و در مقابل، 31 تا 43 درصد از پاسخگویان با آن ابراز مخالفت کرده‌اند.

آشکار است که وضعیت موجود از نظر اکثر پاسخگویان رضایت‌بخش نیست. تنها 9 تا 20 درصد از پاسخگویان خواهان حفظ چنین وضع موجود بین دو کشور هستند.

همین روند پاسخگویی (موافقت با راه‌حل دو دولتی) در بین کسانی که دانش بیشتری نسبت به درباره این درگیری دارند نیز صادق است. به عبارتی، این افراد به‌خاطر دانش بیشتر نسبت به مسئله درگیری، اهمیت بیشتری برای این موضوع قائل هستند. اکثر آن‌ها (66 تا 76 درصد) از طرح راهکار دو دولتی حمایت کرده‌اند درحالی‌که درصد خیلی کمی (25 تا 39 درصد) مدافع راهکار یک دولتی شدن و حفظ وضعیت موجود (10 تا 27 درصد) بوده‌اند.

راهکار دو دولتی شدن، مورد حمایت اکثریت حامیان اسرائیل (58 تا 85 درصد) و حامیان فلسطین (69 تا 80 درصد) در یکایک کشورهای مورد پیمایش قرار گرفته است.

مردم اروپای غربی و آمریکا از به رسمیت شناختن یک دولت مستقل فلسطینی حمایت می‌کنند.

با توجه به حمایت اکثر پاسخگویان از راهکار دو دولتی، جای تعجب نیست که در هرکشور با حمایت‌های بسیاری از موضوع به رسمیت شناخته شدن دولت فلسطین مواجه باشیم. هرچند در میان کشورهای مورد پیمایش، سوئد تنها کشوری است که واقعاً چنین کاری انجام داده است. بین 31 تا 48 درصد از مردمان هر کشور گفته‌اند که دولتشان باید فلسطین را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت بشناسد، درمقابل 8 تا 20 درصد از پاسخگویان گفته‌اند که دولت نباید چنین کاری انجام دهد.

 در میان پاسخگویان اروپایی که گفته‌اند درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان اهمیت دارد، اکثراً (54 تا 67 درصد) اظهار کرده‌اند که فلسطین باید به عنوان یک دولت به رسمیت شناخته شود. این میزان در میان آمریکایی‌ها 46 درصد (موافق) به 26 درصد (مخالف) است.

در حالی‌که بخش عمده‌ای از حامیان فلسطین بی‌شک خواستار به رسمیت شناخته شدن آن تحت عنوان یک دولت مستقل هستند (72 تا 87 درصد)، تنها اقلیتی از حامیان اسرائیل (13 تا 34 درصد) چنین نگرشی دارند – به استثنای ایتالیا که در آن حامیان اسرائیل بیشتر از کشورهای دیگر خواهان به رسمیت شناختن فلسطین تحت عنوان یک دولت مستقل هستند (۵۰ درصد موافق در مقابل ۲۷ درصد مخالف).

حمایت اکثریت از راهکار دو دولتی در میان کسانی که در هر کشور، خود را حامی اسرائیل معرفی کرده‌اند ولی با به رسمیت شناختن فلسطین به عنوان یک دولت مستقل، کم‌تر موافق بوده‌اند، نشان می‌دهد در نظر این گروه از پاسخگویان، برای تحقق دولت مستقل فلسطین پیش‌شرط‌هایی وجود دارد که در حال حاضر برآورده نشده است. شاید بتوان احتمال داد که خودداری گروه‌هایی مانند حماس از خشونت‌ورزی و تایید حق وجود اسرائیل از جمله پیش‌شرط‌های مورد نظر باشد.

تعداد کمی از پاسخگویان به صلح پایدار میان اسرائیل و فلسطین در دهه‌های آتی امیدوارند. 

تلاش‌های متعددی برای شکل‌گیری صلح پایدار در منطقه میان طرفین درگیری صورت گرفته است. تاکنون سه دهه از قرارداد اسلو می‌گذرد که در نتیجه آن قرارداد، فلسطینی‌ها به خودمختاری در نوار غزه و کرانه باختری دست یافتند.

از آن زمان به بعد، این پیشرفت متوقف شده است و به همین خاطر تعجبی ندارد که مشاهده می‌شود  11 تا 26 درصد از مردمان اروپا و آمریکا معتقدند که صلح پایدار «احتمالاً» طی 20 سال آینده رخ خواهد داد که از میان آنان، تنها 2 تا 7 درصد این احتمال را زیاد می‌دانند. 

حداقل نیمی از پاسخگویان هر کشور (51 تا 66 درصد) دستیابی به یک قرارداد صلح پایدار را طی دو دهه آینده، امری نامحتمل می‌دانند. از میان کسانی که گفته‌اند درگیری میان اسرائیل و فلسطین برایشان بسیار اهمیت دارد، 58 تا 71 درصد از آنان گفته‌اند که بعید است اسرائیل و فلسطین طی دو دهه آینده به صلح پایدار دست یابند.