به گزارش روابط عمومی ایسپا، یکی از مباحث مورد توجه مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران طی 19 سال فعالیت نظرسنجی، موضوع دینداری و سنجش روند آن در جامعه بوده است. در این راستا جدا از پیمایش جامع سنجش دینداری؛ ایسپا ابعاد مختلف دینداری را نیز در زمان های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. گزارش پیش‌رو نتایج آخرین نظرسنجی ایسپا پیرامون موضوع روزه‌داری می‌باشد که با هدف بررسی میزان روزه داری مردم و دلایل شهروندان برای روزه نگرفتن در روزهای 21 الی 23 اردیبهشت 1399 (16 تا 18 ماه رمضان) انجام شده است. این نظرسنجی با رعایت اصول علمی و با جامعه آماری ساکنین شهر تهران با تعداد نمونه 1004 نفر به شیوه مصاحبه تلفنی انجام شده است. 

با هدف بررسی میزان روزه داری در اولین سوال از افراد نمونه پرسیده شده است «شما امسال در ماه رمضان روزه گرفته اید؟». 37.7 درصد افراد نمونه گفته اند تمام یا اکثر روزها را روزه می گیرند. 13.8 درصد برخی از روزها را روزه می گیرند و 47.4 درصد نیز گفته اند اصلاً روزه نمی گیرند. یک درصد نیز به این سوال پاسخ نداده اند. لازم به ذکر است طبق نتایج نظرسنجی سال 98 ایسپا در ماه رمضان که البته با شیوه مصاحبه حضوری در میادین و معابر انجام شده بود، 32.6 درصد تمام یا اکثر روزها را روزه گرفته، 17.6 درصد برخی روزها را روزه گرفته و 49.7 درصد نیز گفته بودند اصلاً روزه نمی گیرند. عمده ترین دلایل افرادی که گفته اند روزه نمی گیرند به ترتیب شامل بیماری (50.9 درصد)، اعتقاد نداشتن به روزه (12.1 درصد)، ترس از ابتلا به کرونا (8.2 درصد)، ناتوانی جسمی (8.2 درصد)، عذرشرعی مانند شیردهی دوران بارداری و ...  (4.8 درصد) و خستگی ناشی از کار (4.8 درصد) می باشد. 10.5 درصد افرادی که روزه نمی گیرند نیز به سایر موارد اشاره کرده اند و 0.6 درصد نیز به این سوال پاسخ نداده اند. در مجموع بیشترین میزان روزه داری مربوط به گروه سنی 30 تا 49 ساله است که 40.1 درصد گفته¬اند تمام یا اکثر روزها را روزه می گیرند. زنان و مردان الگوی رفتاری متفاوتی دارند و زنان (41.9 درصد) بیش از مردان (34.3 درصد) تمام یا اکثر روزها را روزه گرفته اند و همچنین نزدیک به 52 درصد مردان گفته اند روزه نمی گیرند در حالی که این میزان بین زنان 44 درصد می باشد.

در سوالی دیگر به صورت مستقیم از افرادی که گفته اند اکثر روزها یا برخی از روزها را روزه گرفته اند پرسیده شده است «آیا شما امروز روزه هستید؟». با بررسی پاسخ ها می توان گفت در مجموع در زمان اجرای نظرسنجی 40 درصد کل پاسخگویان روزه بوده اند که این میزان در سال گذشته (طبق نظرسنجی حضوری در میادین و معابر) 36.9 درصد بوده است. نکته قابل توجه این است که در پیمایش مشابهی که در سال 1397 (به شیوه نظرسنجی حضوری در میادین و معابر) انجام شده بود 41 درصد مردم تهران اعلام کرده بودند روزه هستند و همچنین این میزان طبق پیمایش سال 1394 ایسپا برابر با 55 درصد بوده است. 

بخشی دیگر از سوالات نظرسنجی های روزه داری در این چند سال، معمولاً اختصاص به اعمال شب های قدر دارد. از این رو در سوالی از افراد نمونه پرسیده شده است «آیا شما معمولاً در سال های قبل اعمال مربوط به شب های قدر را انجام می دادید؟». 84.8 درصد در پاسخ به این سوال گزینه بله را انتخاب کرده اند. اجرای اعمال شب های قدر بین گروه های مختلف سنی و تحصیلی اختلاف معناداری نداشته و الگوی رفتاری نسبتاً مشابهی دارند. اما در مورد جنسیت نتایج متفاوت بوده و زنان بیش از مردان اعمال شب های قدر را به جا آورده اند. طبق نتایج 91.3 درصد زنان گفته اند در سال های گذشته معمولاٌ اعمال شب های قدر را به جا آورده اند در حالی که این میزان بین مردان 81.2 درصد بوده است.

در ادامه در سوالی دیگر پرسیده شده است «با توجه به شیوع کرونا امسال مراسم شب های قدر با رعایت برخی نکات بهداشتی در برخی مساجد و هیأت ها انجام خواهد شد. شما از چه طریقی اعمال شب های قدر را انجام خواهید داد؟». طبق نتایج حاصل از سوال، 51.4 درصد از برنامه های صداوسیما برای مراسم شب های قدر استفاده می کنند. 14.9 درصد خودشان اعمال را انجام می دهند، 8.6 درصد به صورت جمعی و خانوادگی اعمال را به جا می آورند، 6 درصد به مسجد و هیأت می روند و 1.8 درصد از طریق کانال ها یا صفحات مرتبط در فضای مجازی، اعمال را انجام می دهند. همچنین 1.5 درصد به سایر موارد اشاره کرده اند و 2.2 درصد به این سوال پاسخ نداده اند. لازم به ذکر است 13.6 درصد پاسخگویان گفته اند اعمال شبهای قدر را انجام نخواهند داد.

با توجه به اینکه ایران و دیگر کشورهای دنیا درگیر شیوع ویروس کرونا هستند، در سوالی پرسیده شده است «در این چندماهی که از شیوع کرونا می گذرد، آیا شما برای پایان یافتن کرونا دعا کرده اید؟». 71.1 درصد اغلب اوقات و 12.7 درصد گاهی اوقات دعا کرده اند. درمقابل نیز 15.2 درصد گفته اند برای پایان شیوع کرونا دعا نکرده اند و 1 درصد نیز به این سوال پاسخ نداده اند. لازم به ذکر است 80.3 درصد افراد با تحصیلات دیپلم و زیردیپلم اغلب اوقات برای پایان یافتن کرونا دعا کرده اند که این میزان بین افراد با تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری 58.3 درصد بوده است. همچنین 24.2 درصد از افراد با تحصیلات عالی (کارشناسی ارشد و دکتری) گفته اند اصلا دعا نکرده¬اند که این میزان بین افراد با تحصیلات دیپلم و زیردیپلم 11.1 درصد بوده است.

از سوی دیگر 84.3 درصد افراد سالمند (بالای 50 سال) اغلب اوقات برای پایان کرونا دعا کرده اند در حالی که این میزان بین جوانان (18-29 سال) 56.1 درصد بوده است. همچنین 22.2 درصد جوانان گفته اند اصلا برای پایان شیوع کرونا دعا نکرده اند. زنان نیز بیش از مردان برای پایان یافتن کرونا دعا کرده اند به این ترتیب که 23.1 درصد مردان اصلاً برای این موضوع دعا نکرده اند و این میزان بین زنان 7.6 درصد بوده است.