تحلیل عباس عبدی از نتایج نظرسنجی ایسپا و معاونت اجتماعی شهرداری تهران پیرامون ابعاد شیوع ویروس کرونا
 جامعه آماری: شهروندان بالای 18 سال ساکن تهران، حجم نمونه 1000، تاریخ اجرا: فروردین 1399

نظرسنجي معاونت فرهنگي اجتماعي شهرداري تهران که اجرای پرسشنامه آن از مردم تهران به عهده مرکز ایسپا بود، در باره ابعاد گوناگون كرونا نكات مهمي دارد كه شايسته توجه است. اولين نكته در باره نگاه مردم از علت شيوع آن است. ۱۲ درصد آن را ناشي از غضب الهي دانسته‌اند، ۱۵ درصد توطئه برخي از كشورها. اين دو نگاه را اگر در برابر نگاه‌هاي عيني‌تر قرار دهيم متوجه مي‌شويم كه مسئوليت را متوجه مردم و عدم رعايت بهداشت كردن با ۱۷ درصد در رتبه بعدي و نيز ضعف دولت‌ها در كنترل بيماري با ۲۶ درصد و نيز طبيعي دانستن اين پديده با ۲۲ درصد در مقابل دیدگاه تقدیرگرا و توطئه اندیش قرار مي‌گيرند.

بجز آنان كه پديده را غضب الهي دانسته‌اند، كه به نسبت بسيار متفاوتي از دیگران از سطوح تحصيلي پايينی برخوردار بوده‌اند، در بقيه موارد كمابيش سطح پاسخگویان برحسب سواد مشابه است، بجز توجه دادن مسئوليت به دولت‌ها كه افراد داراي تحصيلات دانشگاهي بيش از ديگران اين مسئوليت را متوجه دولت‌ها كرده‌اند.

پرسش بعدي كه اهميت دارد، ميزان نگراني مردم از ابتلا به اين ويروس است. ۵۱ درصد در حد زياد و ۲۰ درصد تا حدودي و ۲۹ درصد در حد كم نگران هستند كه به اين بيماري مبتلا شوند. نكته بسيار عجيب اينكه اين بيماري افراد سالمند را بيشتر تهديد مي‌كند، ولي كساني كه به اندازه كم اين خطر را احساس مي‌كنند، ميانگين سني بالاتري داشته‌اند!! اين نشان مي‌دهد كه مسأله براي افراد تحت خطر به خوبي جا نيافتاده است.

يافته جالب ديگر اين است؛ افرادي كه معتقدند ضعف دولت‌ها و بي‌توجهي مردم موجب اشاعه اين بيماري شده است، به طرز معناداري بيش از ديگران نگران ابتلاي خود و خانواده‌شان به اين بيماري هستند. بنابراين افرادي كه نگران‌تر هستند، هم‌زمان بيش از ديگران بر اين تصور هستند كه مي‌توان كاري كرد كه شيوع بيماري را كم كرد، از طريق بهبود عملكرد دولت يا رعايت بيشتر بهداشت از طرف مردم و یا اقدامات فاصله‌گذاري. افراد نگران‌تر هنگامي كه به راه‌حل پيشنهادي مي‌رسد، با فاصله زيادي بر مسأله ماندن در خانه تأكيد مي‌كنند.

با اينكه زنان به علل گوناگون در مقايسه با مردان خطر كمتري از جانب كرونا آنان را تهديد مي‌كند ولي از نظر ابتلا شدن با فاصله زيادي از مردان نگران‌تر هستند. اين نكته از اين جهت مهم است كه احتمالاً وجود همين نگراني نزد زنان موجب مي‌شود كه محتاط‌تر باشند و كمتر دچار اين بيماري شوند. بنابراين كاستن از نگراني مردم مي‌تواند به تشديد اين بيماري و شيوع آن كمك كند!

مهم‌ترين پرسش سنجش نگاه مردم در باره بقاي در خانه و تعطيلي كسب و كار تا رفع خطر بيماري به عنوان يك راه در برابر آغاز كسب و كار است كه ۷۵ درصد با راه‌حل اول و ۲۵ درصد با راه دوم موافقت كرده‌اند. زنان در مقايسه با مردان به نسبت بيشتري مدافع راه‌حل ماندن در خانه و تعطيلي کارها هستند. افراد با تحصيلات بالاتر، از راه‌حل تعطيلي به نسبت بيشتری دفاع مي‌كنند. در مقابل افراد شاغل و افراد بيكار كه جوياي كار هستند، به نسبت بيشتري از راه‌حل آغاز كسب و كار دفاع مي‌كنند. گو اينكه در نهايت در اقليت هستند.

حقوق‌بگيران دولتي يا بخش خصوصي نيز بسيار كمتر از كاركنان مستقل و كارفرمايان از راه‌حل رفتن به سر كار دفاع مي‌كنند. بنابر این حقوق‌بگيران، به نسبت بيشتری مدافع ماندن در خانه و تعطيلي هستند. شايد مهم‌ترين تفاوت را در منطقه سكونت پاسخگويان بتوان ديد. بيش از ۴۰ درصد پاسخگويان ساكن در مناطق ۱۶، ۱۷ و ۱۸ موافق آغاز كسب و كار هستند. در حالي كه موافقت با آغاز کسب و کارها در مناطق ۲۲، ۹، ۸، ۳ و ۲ كه بيشترساکنان آن حقوق‌بگيران طبقه متوسط و نيز افراد مرفه‌تر هستند، كمتر از ۱۳ درصد است. و اين تفاوت بسيار بالايي است كه ناشي از تفاوت ساختار اقتصادي، شغلي و تحصيلي ساکنان اين دو دسته از مناطق شهر است. فراموش نکنیم شیوع کرونا در سه منطقه جنوب شهر مذکور در تهران نیز به نسبت بیش‌ از سایر مناطق است که ریشه در همین تفاوت نگرش و رفتار دارد.