منطق سیاسی اجتماعی حاکم بر رفتارهای انتخاباتی مردم در ده دوره  گذشته انتخابات مجلس  بیانگر پیچیدگی هایی خاصی است که آن را از دیگر اشکال انتخابات خاصه ریاست جمهوری متفاوت می سازد. میزان مشارکت در انتخابات مجلس به غیر از متغیرهای سیاسی کلان اغلب تحت تاثیر موضوعات و مسایل محلی است. متغیرهایی که عموماً سبب می شود میزان مشارکت در هر منطقه ای تابعی از اقتضائات و مناسبات محلی خاص آن حوزه انتخابی باشد. از این رو تحلیل رفتار انتخاباتی رأی دهندگان در انتخابات مجلس، اغلب تبدیل به مساله ای پیچیده و از جهت تحلیلی ناهموار می شود . اما از رهگذر مطالعه آمار و ارقام، به صورت مشخص می توان به فهم برخی از این پیچیدگی ها دست یافت.
شاید مهم ترین نکته در این میان تفاوت فضای انتخاباتی در شهر تهران و سایر شهرهای ایران است. انتخابات مجلس در تهران برخلاف بسیاری از شهرها و حتی کلان شهرها بیشتر ماهیتی سیاسی دارد. داده های آماری در چهار دهه گذشته بیانگر این واقعیت است که انتخابات مجلس در تهران نمایی کوچک از قهر و آشتی های سیاسی در سطح ملی است. جدول زیر میزان مشارکت ایرانیان در تهران و در کل کشور را در چهار دهه گذشته نشان می دهد.

آمار مشارکت شهروندان نشان می دهد میزان مشارکت در تهران بجز دور نخست (24 اسفند 1358) در تمامی ادوار دیگر پایین تر از میزان مشارکت کل کشور بوده است. به صورت کلی میانگین شرکت مردم تهران در انتخابات مجلس در ده دوره گذشته (47.1) درصد  و میانگین کل کشور (60.29) بوده است. بالاترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس در کل کشور مربوط به انتخابات دور پنجم مجلس (71 درصد) و بالاترین میزان مشارکت در تهران مربوط به دور نخست انتخابات مجلس (61درصد) است. صرف نظر از آخرین دوره انتخابات مجلس(دور دهم) شاهد کاهش مشارکت مردم تهران در انتخابات مجلس هستیم. موضوعی که می تواند ارتباط مستقیمی با مسایل و اتفاقات سیاسی یک دهه اخیر داشته باشد. نکته دوم، پایین بودن میزان مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی در نسبت با انتخابات ریاست جمهوری است. به صورت کلی میانگین مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری در دوازده دوره گذشته (66.87) درصد بوده است که این رقم با در نظر داشتن میانگین کلی در ده دوره انتخابات مجلس (60.29) تفاوت قابل توجهی را نشان می دهد. پایین ترین میزان مشارکت مربوط به دور ششم انتخابات ریاست جمهوری است. انتخاباتی که در آن فقط 51 درصد واجدین شرایط در انتخابات شرکت داشتند. جالب آنکه پایین ترین میزان مشارکت در انتخابات مجلس نیز همین عدد( 51درصد) را نشان می دهد.

به نظر می رسد  انتخابات مجلس شورای اسلامی در ذهن شرکت کنندگان اهمیتی به اندازه انتخابات ریاست جمهوری را نداشته باشد اما نکته مهم آن که هیچگاه میزان مشارکت در هر دو انتخابات کمتر از پنجاه درصد نبوده است. در این میان رفتار انتخاباتی رای دهندگان تهرانی تفاوت های قابل توجهی را در نسبت با کل کشور نشان می دهد. در نیمی از انتخابات مجلس شورای اسلامی، میزان مشارکت در شهر تهران  کمتر از پنجاه درصد بوده است. (در 35 سال گذشته فقط دوبار بیش از پنجاه درصد واجدین شرایط در انتخابات حضور پیدا کرده اند). با در نظر داشتن سایر دوره های انتخاباتی نشانه آشکاری از رفتار اعتراضی در این مساله دیده می شود و به نظر می رسد برای پایتخت نشینان انتخابات مجلس هیجان چندانی را برنمی انگیزد. 
با در نظر داشتن آنچه از رفتار انتخاباتی مردم ایران و به صورت خاص شهروندان تهرانی گفته شد انتخابات دوم اسفند را چگونه می توان پیش بینی کرد؟ به نظر می رسد شهروندان تهرانی کماکان تمایل چندانی به مشارکت در انتخابات از خود نشان ندهند. به صورت کلی  با در نظر داشتن فضای سیاسی کشور می توان حدس زد ؛ میزان مشارکت در شهرهای کوچک تغییر چندانی نخواهد کرد اما در کلان شهرها شاهد «افت محسوس» و در شهر تهران نیز شاهد« افت چشمگیر» مشارکت در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهیم بود.

یادداشت منتشر شده از دکتر محمد عاملی "پژوهشگر مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران" در روزنامه  ابتکار در تاریخ اول اسفند 1398