گروه ترجمه ایسپا؛ ابراهیم شیرعلی
معرفی شاخص کامیابی لگاتیوم
موسسه لگاتیوم هر ساله با استفاده از داده هایی که خود گردآوری می کند و ترکیب آنها با داده های نظرسنجی «موسسه نظرسنجی گالوپ» و «پیمایش ارزش های جهانی» کشورهای جهان را رتبه بندی می کند. شاخص کامیابی لگاتیوم (2018)، ثروت و رفاه جامعه را بر مبنای 9 رکن، به طور همزمان میسنجد، از این 9 رکن، چهار شاخص بین ثروت و رفاه مشترک هستند: حکمرانی، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی و ایمنی و امنیت. آنها، قواعد رسمی و غیررسمی که تعاملهای بین مردم، کسبوکار و حکومت را هدایت و محدود میکنند، میسنجند. در شاخص کامیابی لگاتیوم از این چهار محور به عنوان «بنیانهای نهادی شاخص کامیابی» یاد شده است چراکه مبنای اصلی اعتماد و روابط ساختاری اجتماعی و سیاسی را فراهم میکنند. نمره هر رکن (مولفه) در بازه (100-0) تعریف می شود و کشورها برحسب امتیاز در هر یک از رکن و مولفه های یادشده بین 149-1 رتبه بندی می شوند.
کیفیت اقتصادی
این رکن با زیرشاخصهایی نظیر کیفیت زندگی، دربرگیرندگی اقتصادی، سیاستهای ضدانحصار، مشارکت بازار کار، رقابتپذیری و گشودگی تجارت سنجیده میشود.
فضای کسبوکار
زیرشاخصهایی مثل راه اندازی کسب و کار، زیرساخت کسبوکار، دسترسی به اعتبار، حمایت از سرمایهگذاران و انعطافپذیری بازار کار برای سنجش این رکن به کار میروند.
حکمرانی
حاکمیت قانون، یکپارچگی حکومت، عملکرد حکومت و مشارکت سیاسی، سنجههای رکن حکمرانی هستند. ماهیت حکمرانی هر کشور تاثیری مادی بر کامیابی آن کشور دارد. حاکمیت قانون، نهادهای قدرتمند و کیفیت مقررات همگی به رشد اقتصادی کمک میکنند. حکومتهای کارآمد، عادل و پاسخگو، اعتماد عمومی را افزایش میدهند و در نهایت، سبب افزایش رضایت از زندگی در میان شهروندان میشوند.
آزادی فردی
در جوامعی که در آنها از حقوق مدنی و آزادیهای شهروندان حمایت میشود، مردم رضایت بیشتری از زندگی دارند. به علاوه، یک کشور زمانی از درآمد بالای ملی منتفع میشود که از آزادیهای فردی شهروندانش محافظت کند و پذیرای تنوع اجتماعی باشد که محرک و مشوق نوآوری است.
سرمایه اجتماعی
لگاتیوم سرمایه اجتماعی را بر مبنای زیرشاخصهایی نظیر روابط فردی و اجتماعی، هنجارهای اجتماعی و مشارکت مدنی میسنجد. کلمه «سرمایه» در مفهوم «سرمایه اجتماعی» به مشارکت و نقش شبکههای اجتماعی به عنوان یک دارایی که پاداش اقتصادی تولید میکند و سبب بهبود رفاه میشود، اشاره دارد.
ایمنی و امنیت
ایمنی و امنیت لازمه حفاظت از کامیابی پایدار هستند. برای جذب سرمایهگذاری و رشد پایدار اقتصادی به محیطی امن و باثبات نیاز است. رفاه مردم نیز به داشتن شرایط زندگی ایمن و امنیت فردی وابسته است.
سلامت
شهروندان یک کشور برای آنکه به کامیابی و رفاه واقعی دست یابند میبایست از سلامت و بهداشت مطلوب بهرهمند باشند. تنها کسانی که از سلامت روانی و جسمی خوبی برخوردارند سطح بالایی از رفاه را تجربه میکنند. برای رسیدن به درآمد سرانه پایدار نیز به زیرساختهای بهداشتی موثر و کارآمد نیاز است. بیماری و ناتوانی سبب میشود افراد نتوانند از ظرفیتها و توانمندیهای خود بهره کامل ببرند.
آموزش
برای سنجش آموزش، لگاتیوم از زیرشاخصهایی مانند دسترسی به آموزش، کیفیت آموزش و سرمایه انسانی نیروی کار بهره میگیرد.
محیط زیست
یک محیط زیست باکیفیت به شیوههای مختلف فیزیکی (مانند کیفیت هوا)، اجتماعی (مانند فضای سبز) یا نمادین (مانند پارکهای ملی) در شهروندان یک کشور احساس رفاه و رضایت از زندگی ایجاد میکند.
جایگاه ایران در شاخص کامیابی لگاتیوم و مقایسه با کشور ترکیه
به طور کلی وضعیت کنونی توسعه اجتماعی در ایران بر اساس شاخص کامیابی لگاتیوم در مقایسه با سایر کشورهای جهان، چندان مناسب نیست و در میان 149 کشور مورد بررسی در سال 2018، در جایگاه 108 قرار دارد. مقایسه وضعیت شاخص کامیابی لگاتیوم در کشورهای ایران و ترکیه مطابق اطلاعات جدول نشان می دهد، کشور ایران در مولفه یا رکن های «آموزش»، «امنیت» و «سرمایه اجتماعی» نسبت به ترکیه در وضعیت بهتری قرار دارد. شایان ذکر است در حوزه سلامت تقریباً وضعیت مشابه است، اما با لحاظ تمامی مولفه ها، کشور ترکیه وضعیت نسبتاً بهتری را در شاخص مذکور داراست.