مهدی رفیعی بهابادی در گفت‌و گو با ایسنا، با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در جمع ائمه جمعه درباره جهاد دانشگاهی گفت: سخنان مقام معظم رهبری که اخیرا در میان ائمه جمعه سراسر کشور بیان شد بیش از هر چیز نشان دهنده اهمیت تکیه بر ظرفیت‌های داخلی کشور از طریق به کارگیری نیروهای جوان و متخصص و اعتماد به آن‌ها در نگاه رهبر انقلاب است. این فرمایشات، گزاره‌های مهمی هم‌چون: "ما می‌توانیم " یا "راه حل‌ها در داخل کشور است"  را که قبلا هم در صحبت های ایشان وجود داشته  یادآوری  می‌کند.

وی افزود: جهاد دانشگاهی طی فعالیت ۳۹ ساله خود نشان داده که با حداقل وابستگی به درآمدهای نفتی و با اتکا به نیروهای مستعد و کارآمد می‌توان  به موفقیت‌های بی‌شماری دست پیدا کرد. با همین استراتژی بوده که جهاد دانشگاهی توانسته تبدیل به یکی از مهم‌ترین نهادهای علمی و فرهنگی در کشور شود. قطعا، در اختیار داشتن نیروی انسانی جوان و کارآمد در کنار منابع بی‌شماری که در کشور وجود دارد و تاکنون بدون استفاده باقی مانده یا به صورت حداقلی از آن استفاده شده است خواهد توانست فاصله میان واقعیت‌های موجود و آن چه که باید باشیم را کاهش دهد.

رفیعی با بیان این که ایسپا در طول ۱۸ سال فعالیت خود تلاش کرده که صدای مردم و صدای کسانی باشد که ممکن است تریبونی برای بیان خواسته‌های خود نداشته باشند گفت:  ایسپا توانسته نقش رساندن صدای مردم به مسئولان کشور را ایفا کند. در واقع نظرسنجی که کار تخصصی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران است این کارکرد را دارد که افکار عمومی را در خصوص مسائل مختلف برای نهادهای مربوطه منعکس کند و اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری در اختیار آن‌ها قرار دهد.

سرپرست مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران با بیان این که نظرسنجی یک نیروی دموکراتیک است افزود:  نظرسنجی کمک می کند که شهروندان و نظرات آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داشته باشند. نظرسنجی‌ها و پیمایش‌های اجتماعی امروز تبدیل به ابزار معاینه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در جوامع مختلف شده است. درصورتی که نظرسنجی با روش علمی انجام شود ضمن شناسایی واقعیت‌های اجتماعی می‌تواند در فرآیند توسعه، نقش راهنما برای برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و سیاست‌گذاری‌های بلندمدت را داشته باشد.

نظرسنجی در تحقق حکمرانی خوب موثر است

وی افزود: نظر سنجی می تواند در تحقق  آنچه که ما به عنوان حکمرانی خوب می‌شناسیم موثر باشد. ایسپا در چند سال اخیر علاوه بر این که نظرسنجی‌های زیادی را در سطوح مختلف استانی  و منطقه‌ای انجام داده پیمایش‌های زیادی را هم در سطح ملی انجام داده و برخی از آن‌ها، اکنون هم در حال اجرا هستند.

رفیعی اظهار کرد:  ایسپا مرتب در حال رصد جامعه است و از این طریق می‌تواند به تشخیص چالش‌های جامعه در حوزه‌های مختلف پیش از آن که این چالش‌ها تبدیل به بحران شود بپردازد. ایسپا سعی می‌کند نقش علمی موثری در برنامه‌ها و طرح‌های راهبردی ملی متناسب با تخصص خود ایفا کند. در این راه همواره سعی دارد که خود را به دانش روز نظرسنجی مجهز کند و دقت‌های روش‌شناختی خود را افزایش دهد تا با کمترین خطای ممکن بتواند این وظیفه و رسالت خود را  به سرانجام برساند.

وی با بیان این که یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های ایسپا در  یکی دو سال گذشته انجام پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران بوده است گفت: موج اول این پیمایش ملی، سال ۸۴ انجام شده که بنابر مشکلاتی که وجود داشته در این مدت ۱۳ ساله موفق به اجرای موج دوم نشدیم، بالاخره با تجمیع دانشی که در این حوزه وجود داشته و با نظر متخصصان در سال ۹۶ و ۹۷ موفق شدیم موج دوم این پیمایش ملی را با مشارکت و حمایت مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری به انجام برسانیم. در سال ۹۷، این پیمایش ملی به اتمام رسید. در این طرح، ما بیش از ۲۰ شاخص فرهنگ سیاسی مردم را مورد سنجش قرار دادیم و توانستیم تحولات فرهنگ سیاسی سال‌های ۸۴ تا ۹۷ را در این حوزه رصد کنیم.

رفیعی درباره شاخص‌های بررسی شده در این پیمایش گفت:  در پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران،  شاخص‌هایی همچون آگاهی سیاسی مردم ایران، اعتماد مردم به نهادهای نظام و مسئولان نظام، احساس عدالت توسط مردم، میزان مشارکت سیاسی مردم، امید به آینده، ارزیابی از عملکرد نهادهای نظام در حوزه‌های مختلف اقتصادی اجتماعی، فرهنگی و سیاست خارجی مورد سنجش قرار گرفته است. در کنار این شاخص‌ها، برخی از ویژگی‌ها مانند تساهل‌مداری، میل به خشونت، حمایت از آزادی رسانه‌ها و ... نیز بررسی شده است.

 بررسی میزان استفاده مردم از شبکه‌های اجتماعی در سال گذشته

وی  افزود: یکی از فعالیت‌های ایسپا، طی چند سال گذشته مخصوصا سال ۹۷، رصد میزان استفاده مردم از شبکه‌های اجتماعی، نگرش مردم به این شبکه‌ها و هم‌چنین محتوایی که مردم در این شبکه‌ها  دنبال می کنند بوده است. این مباحث به صورت روندی و در فواصل منظم بررسی شده است. در سال گذشته، کتابی با عنوان افکار عمومی و شبکه‌های اجتماعی مجازی در ایسپا به چاپ رسید که  شامل  نتایج پیمایش‌های ایسپا و تحلیل‌های صاحب‌نظران این حوزه است.

سرپرست مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران درباره رصد بازتاب‌های اجتماعی مسائل جامعه در افکار عمومی گفت: یکی از کارهای مهی که هر سال ایسپا انجام می‌دهد و از سال گذشته تا کنون هم چند موج آن انجام شده، رصد بازتاب‌های اجتماعی مسائل جامعه در  افکار عمومی است. یکی از کارهای مهمی که در یک سال گذشته انجام شده بررسی مسائل روز دانشگاه‌های کشور بوده است. این مسائل عبارتند از : مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، دیدگاه دانشجویان به مباحثی مانند سرقت علمی، استفاده دانشجویان از شبکه های اجتماعی مجازی، دیدگاه دانشجویان به شرایط کشور و مسائلی از این قبیل که در قالب یک پیمایش مسائل روز دانشگاه‌های کشور در سال ۹۷ مورد سنجش قرار گرفت.

وی با بیان این که برخی از طرح‌های ایسپا به صورت خویش‌فرمایی انجام می‌شود گفت:  نتایج این طرح‌ها را تا جایی که مقدور باشد سعی می‌کنیم منتشر کنیم البته ملاحظاتی هم وجود دارد و ما طبیعتا برخی از شاخص‌ها را منتشر نمی کنیم اما رویکردی که طی سالیان اخیر وجود داشته این است که ما دایره انتشار را گسترده کنیم تا بتوانیم نتایج بیشتر پیمایش‌ها را منتشر کنیم. بخشی از نتایج نظ‌رسنجی‌های ما به شیوه گزارش‌های مدیریتی، گزارش‌های تحلیلی راهبردی به مسئولان سیاست‌گذاری کشور و مسئولان نظام در حوزه‌های مختلف ارسال می شود تا بتوانند  از این نتایج استفاده کنند.

رفیعی با اشاره به این که بخشی از پیمایش‌های ایسپا کارفرما دارد گفت:  ما بنابر تعهدی که به کارفرما داریم، نتایج این پیمایش‌ها را منتشر نمیکنیم و نتایج در اختیار نهادی که پیمایش را به ایسپا سفارش داده قرار می‌گیرد. مثلا کارفرمای  پیمایشی که در حوزه مسائل روز دانشگاه‌های کشور انجام شده  وزارت علوم بوده و ما نتایج را فقط در اختیار وزارت علوم قرار دادیم و آن‌ها از نتایج استفاده کردند. طبیعتا ما نمی‌توانیم نتایج را منتشر کنیم چرا که داده و اطلاعات متعلق به وزارت علوم بوده است.

 بررسی نگرش مردم به مواد مخدر، روانگردان‌ها

سرپرست مرکز افکارسنجی دانشجویان کشور اظهار کرد: یکی دیگر از فعالیت‌هایی که برای ایسپا همواره مهم بوده رصد وضعیت دین‌داری مردم است. ما هر سال چندین شاخص را مورد سنجش قرار می‌دهیم. از جمله شاخص‌هایی که ما هر ساله سعی می‌کنیم بررسی کنیم، شاخص میزان روزه‌داری در ماه مبارک رمضان است. یکی دیگر از شاخص‌هایی که به صورت مرتب مورد سنجش قرار می‌گیرد نگرش مردم به حجاب و پوشش است. در این حوزه یکی از کارهای خوبی که چند سال قبل شروع کردیم و آن را ادامه می‌دهیم نظرسنجی از زائران اربعین است که این سنجش در محورهای مختلف انجام می‌گیرد. ما سعی داریم این پیمایش را گسترش دهیم و به صورت عمیق‌تر به این مسئله بپردازیم.

وی با بیان این که یکی از فعالیت‌های ایسپا در سال گذشته بررسی نگرش مردم به مواد مخدر، روانگردان‌ها و میزان مصرف آن‌ها بوده گفت: این طرح، به سفارش و کارفرمایی ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام شد. در این طرح نگرش مردم به حوزه‌های مختلف مواد مخدر و میزان مصرف مواد مخدر مورد بررسی قرار گرفت. علاوه برآن، عملکرد نهادهای مبارزه‌کننده با عرضه مواد مخدر نیز مورد ارزیابی مردم قرار گرفت.

رفیعی ادامه داد: یکی از اقدامات مهم ایسپا در سال گذشته، پیمایش ملی نگرش جوانان مجرد به ازدواج و تشکیل خانواده بود. جامعه آماری این طرح، جوانان ۱۸ تا ۳4 ساله مجرد بودند. در این پیمایش محور هایی همچون نگرش جوانان به ازدواج، ضرورت ازدواج، اهمیت فرزندآوری برای جوانان جامعه، موانع ازدواج، دلایل تاخیر ازدواج  و ملاک‌های انتخاب همسر بررسی شد. موج اول این پیمایش در سال ۹۲ انجام شده و در سال ۹۷ نیز موج دوم آن به سرانجام رسید. نتایج موج دوم این پیمایش در حال استخراج است و تا مدتی دیگر منتشر خواهد شد.

پیمایش سنجش شادکامی مردم ایران امسال انجام می‌شود

سرپرست مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران درباره یکی از پیمایش‌های این مرکز که قرار است در سال ۹۸ انجام شود گفت: ما امسال پیمایش مهمی انجام خواهیم داد که نام آن، پیمایش سنجش شادکامی مردم ایران و عوامل موثر بر آن است. حجم نمونه این پیمایش ۱۲۰۰۰ نفر است. در این پیمایش، میزان شادکامی مردم به تفکیک استان‌ها اندازه‌گیری و سنجش خواهد شد. این طرح به سفارش و حمایت  وزارت کشور در حال انجام است. قسمت مطالعات اکتشافی و نظری آن انجام شده، پرسشنامه طراحی شده اما گردآوری اطلاعات هنوز آغاز نشده است. امیدوارم طی چند ماه آینده انجام شود. این پروژه حتما امسال به پایان خواهد رسید.

وی افزود: یکی از فعالیت‌هایی که سال‌های گذشته هم انجام شده و سعی می‌کنیم امسال به صورت عمیق‌تر آن را انجام دهیم نظرسنجی از زائران اربعین است. ما میز مطالعات تجربی اربعین را راه‌اندازی کردیم و امیدواریم امسال نیز یک پیمایش خوب از زائران اربعین داشته باشیم که بتواند هم به جامعه علمی کشور و هم به مسئولان سیاست‌گذار در این حوزه کمک کند.

نظرسنجی‌های انتخابات مجلس در دستور کار

رفیعی با اشاره به انتخابات امسال مجلس شورای اسلامی درباره برنامه‌های ایسپا گفت:  یکی از فعالیت‌های شاخص ایسپا نظرسنجی‌های انتخاباتی است و در طی سال‌های گذشته نیز در این زمینه عملکرد موفقی را داشته است. به عنوان مثال در انتخابات سال ۹۶ توانستیم نتیجه انتخابات را با کمتر از یک درصد خطا تخمین بزنیم و نتایجش را منتشر کنیم. امسال هم رویه ما این است که نظرسنجی‌های انتخاباتی مجلس را داشته باشیم. موج اول آن را در خرداد ماه انجام دادیم و موج‌های متعدد را تا اسفندماه که زمان برگزاری انتخابات است به سرانجام می‌رسانیم.

رفیعی درباره طرح‌های کلان مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران گفت: ما  طرح‌های ملی کلانی در سال‌های گذشته داشته‌ایم. امسال سعی می‌کنیم تا جایی که بتوانیم مشارکت جذب کنیم. اگر نهادهایی وجود داشته باشند که از این طرح‌ها حمایت کنند موج دوم این پیمایش‌ها را انجام دهیم. از جمله این پیمایش‌ها، پیمایش ملی دینداری مردم ایران است که سال ۸۸ موج اول آن انجام شد. پیمایش ملی کیفیت زندگی مردم ایران نیز یکی دیگر از این طرح‌های کلان است که ایسپا در سال ۹۳  براساس سنجه سازمان بهداشت جهانی انجام داد. امسال اگر بتوانیم بنا داریم که موج دوم این طرح را انجام دهیم.

رییس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران با اشاره به پیمایش ملی سبک زندگی دانشجویان کشور گفت: موج اول پیمایش ملی سبک زندگی دانشجویان کشور در سطح دانشگاه‌های دولتی کشور در سال ۱۳۹۳ انجام شده است. امیدوارم بتوانیم موج دوم آن را امسال انجام دهیم. یکی از اقدامات ایسپا  این بود که سنجه‌های جهانی را هنجاریابی کند و در پیمایش‌ها مورد استفاده قرار دهد. در پیمایش ملی کیفیت زندگی، از سنجه‌های سازمان بهداشت جهانی استفاده شد. تلاش می‌کنیم در سایر پیمایش‌ها هم از سنجه‌های جهانی  تا جایی که با وضعیت کشور ما سازگار باشند استفاده کنیم. از سوی دیگر، در ایسپا به دنبال طراحی سنجه‌های بومی هستیم که متناسب با وضعیت جامعه ایران باشد و بتوانیم با سنجه‌های بومی  پیمایش‌های بهتری را انجام دهیم.

بررسی فرضیه شکاف و تفاوت نسلی در متغیرهای مختلف

رفیعی اظهار کرد: از دیگر فعالیت‌هایی که در برنامه سال ۹۸ وجود دارد بررسی فرضیه شکاف و تفاوت نسلی در متغیرهای مختلف است. این فرضیه همواره وجود داشته که نسل جوان ما با نسل‌های قبلی تفاوت دارد. از این تفاوت، بعضا به عنوان شکاف نسلی  یاد می‌شود. به نظرم مطالعات تجربی کمی در این حوزه انجام گرفته و ما بنا داریم با توجه به داده‌های عظیمی که در ایسپا وجود  دارد این فرضیه را در متغیرهای مختلف بسنجیم و در قالب یک کتاب منتشر کنیم. یکی از فعالیت‌هایی که در سال ۹۷ آغاز شده و طبق برنامه باید در سال ۹۸ ادامه پیدا کند بررسی نگرش مردم ایران به مردم سایر کشورها است.  

وی در پایان با اشاره به ابزاری خاص در مطالعات روش‌شناختی گفت: برای روند تحولات اجتماعی، ابزاری در مطالعات روش‌شناختی وجود دارد که نام آن  گروه پانل است. به وسیله این گروه، می‌توان روندها را  اندازه گرفت. ما درصدد این هستیم که گروه پانل مردم، دانشجویان و نخبگان را تشکیل دهیم. امیدوارم در سال ۹۸ بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم.