اعتمادی فارغ از توسعه یافتگی اقتصادی

 اگر در کشوری با درآمد بالا زندگی کنیم آیا بیشتر شاهد توسعه انسانی خواهیم بود؟ این کلمه ی ترکیبی زیبا، تصویری از اتوپیایی را در ذهن پررنگ می کند که همه انسان ها به فکر هم وطن خود هستند و فرصت پیشرفت را با کمک های عام المنفعه برای یکدیگر فراهم می کنند. کشوری عاری از تبیعض و خشونت!

در پیمایشی که گالوپ و [1]Wellcome درباره «نگرش مردم جهان به علم و سلامتی» انجام شده از مردم سراسر جهان درباره اعتمادشان به خیریه ها و سازمان های غیر دولتی (NGO) پرسیده شده که 52 درصد گفته اند به این سازمان ها اعتماد دارند  و در کشورشان قابل احترامند و در مقابل 32 درصد اظهار بی اعتمادی کردند به سازمان های غیر دولتی و یا هر نهادی که خدمات حیاتی در کشور آنها انجام می دهند.

سه کشور نخستی که مردم آن بیان کرده اند بیشترین اعتماد را به سازمان های غیردولتی دارند، مالتا (79 درصد)، رواندا (76 درصد) و فیلیپین (74 درصد) است که یک بازه دامنه جغرافیایی و سطوح توسعه اقتصادی را شامل می شود. سه کشور آخر جدول کشورهای بلغارستان (24 درصد)، یونان (25 درصد)، کلمبیا (28) قرار دارد. اما جایگاه هفتاد و پنجم این جدول برای ایران با 50 درصد اعتماد مردم به سازمان های غیردولتی و خیریه است.

 اما آیا واقعا 50 درصد مردم ایران به سازمان های غیردولتی و خیریه اعتماد دارند؟ برای بررسی بیشتر وضعیت اعتماد مردم به سازمان های غیردولتی و خیریه نتایج پیمایش ایسپا که در روزهای 19 و 20 فروردین مصادف با حادثه سیل بهارانه در ایران انجام شده است، می تواند سند علمی خوبی بر ادعای گالوپ باشد.

در نظرسنجی ملی دو روزه این مرکز 31.3 درصد از كسانی كه به سیل‌زده‌ها كمك كرده‌اند هلال احمر، 14.3 درصد مساجد و حسینیه ها و 8.1 درصد کمیته امداد را امین خود دانسته اند. همچنین 12.7 درصد از مردم خودشان كمك‌هایشان را مستقیما به مناطق سیل‌زده برده‌اند که این برای مجموعه سازمان‌ها و نهادی‌های امدادی دولتی خوشایند نیست چون این آمار بیشتر از كمك‌های جذب شده از طریق كمیته امداد است و سندی است بر این كه هنوز اعتماد مردم به مسؤولان مخدوش است، آن هم در حالی كه مسجد و حسینیه هنوز پایگاه مردمی‌شان را حفظ كرده‌اند.

از حرف های مطرح شده می توان این نتیجه را گرفت که اعتماد مردم ایران به سازمان های غیردولتی و خیریه ها 45.6 درصد است (جمع درصد های کمک های شده از طریق هلال احمر، مساجد و حسینه ها). یکی دیگر از سوال های مطرح شده در پیمایش ایسپا دلایل عدم کمک مردم به سیل زدگان بوده است که 58.6 درصد نامناسب بودن وضعیت مالی خود را دلیل کمک نکردن به سیل زدگان مطرح کرده اند. سوالی که مطرح می شود این است که اگر وضعیت اقتصادی مردم مناسب بود آیا کمک مردم به سیل زدگان از طریق سازمان های غیردولتی و خیریه ها بیشتر از 45.6 درصد می شد؟

نکته قابل توجه در پیمایش گالوپ این است که افرادی که در کشورهای کم درآمد زندگی می کنند(57 درصد) کمی بیشتر نسبت به میانگین جهانی و افرادی که در کشورهای با درآمد بالا زندگی می کنند، به خیریه ها و انجمن مردم نهاد اعتماد دارند(52 درصد).

 در بسیاری از کشورها سازمان های غیردولتی و خیریه از طریق فراهم کردن کالاها، خدمات و یا اطلاعات نقش کلیدی در جامعه ایفا می کنند. اعتمادی که مردم به این سازمان ها دارند می تواند اثربخشی سازمان ها و توانایی آن ها در تولید کالاهای عمومی را یا تقویت و یا مهار کند. به همین ترتیب، موسسات خیریه و سازمان های غیر دولتی باید این اعتماد را در ذهن نگه دارند، زیرا به طور مستقیم بر حوزه ها و فعالیت هایی که می توانند در جوامع انجام دهند، تاثیر می گذارد.

با این همه اوصاف، اعتماد به سازمان های غیردولتی و خیریه ها فارغ از توسعه یافتگی اقتصادی کشورها است. چرا که در جدول منتشر شده از گالوپ جایگاه ایران به مراتب بیشتر از کشورهایی چون اسپانیا، ژاپن و آلمان است. سازمان هاي غيردولتي به منظور فعاليت هاي عام المنفعه تشکيل مي گردند. فعاليت هاي اين سازمان ها از جمله پروژه هاي درآمدزا براي فقرا، ساختن مدرسه و مراکز بهداشتي و بيمارستان که به طور مستقيم تاثير به سزايي بر توسعه انساني دارند، است. رشد اقتصادي موجب توسعه اجتماعي و افزايش فعاليت اين سازمان ها مي گردد و به اين ترتيب سطح توسعه انساني افزايش مي يابد. اما باتوجه به جدول منتشر شده گالوپ در پیمایش اعتماد مردم به نهادهای اجتماعی، کشورهای توسعه یافته اقتصادی مانند اسپانیا(44درصد)، ژاپن(44 درصد) و آلمان(31 درصد) در رده های پایین اعتماد به خیریه ها و نهادهای غیردولتی قرار دارند. این مهم تا زمانی که اعتماد شهروندان را به خود جلب نکند، مثمر ثمر واقع نخواهد بود.

مطلب منتشرشده از: زهرا سادات روح الامین. روزنامه اعتماد. تاریخ 16/04/1398، شماره 4407، صفحه 12