بخش اول یافته­ های طرح ملی سنجش فرهنگ سیاسی مردم ایران

گرایش به تساهل سیاسی در میان مردم ایران

 به گزارش روابط عمومی ایسپا بخش­هایی از نتایج طرح ملی سنجش فرهنگ سیاسی مردم ایران منتشر گردید. این طرح که موج اول آن در سال 1384 توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) انجام شده است به بررسی بیش از 20 شاخص فرهنگ سیاسی مردم ایران پرداخته و تحولات اتفاق افتاده در فرهنگ سیاسی مردم در سال 1384 و 1397 را مورد بررسی قرار داده است. در این طرح شاخص‌هایی همچون اعتماد به نهادهای نظام سیاسی، اعتماد به مسئولین سیاسی، احساس عدالت توزیعی، احساس عدالت رویه ای، ارزیابی از عملکرد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاست خارجی نظام، حمایت از آزادی رسانه‌ها، تساهل مداری، اقتدارگرایی، میل به خشونت، مشارکت سیاسی، احساس پاسخگویی مسئولان سیاسی، امید به آینده ایران، احساس بی قدرتی و ... مورد بررسی قرار گرفته است.

مطابق بخشی از نتایج این پیمایش می توان نتیجه گرفت که تساهل مداری در بین ایرانیان به طور نسبی بالا است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان بالای 18 سال کشور(شهری و روستایی) بوده اند و تعداد نمونه آماری برابر با 4890 نفر بوده است.  شاخص تساهل مداری با 5 گویه زیر مورد سنجش قرار گرفته است به گونه ای که در هر گویه پاسخگو می­بایست نظر خود را بر روی طیف 5 قسمتی(کاملاً مخالفم، مخالفم، مردد، موافقم و کاملاً موافقم) اعلام می­نمود:

1-     حکومت بايد به مخالفانش اجازه دهد عقايد خود را آزادانه براي همه بيان کنند.

2-     بايد به كساني كه به اسلام اعتقاد ندارند هم اجازه داد به راحتي عقايد خود را بيان كنند.

3-     منتقدان و مخالفان حكومت نيز حق دارند در انتخابات رياست جمهوري كانديدا داشته باشند.

4-     كساني كه به هيچ ديني اعتقاد ندارند، حق دارند در سازمان‌هاي دولتي استخدام شوند.

5-     هيچ كس حق ندارد فردي را به دليل آن‌كه حرفي عليه حكومت زده است، دستگير و زنداني كند.

در هر کدام از گویه ­های فوق اگر کسی با گویه­ مورد نظرکاملاً مخالف باشد نمره 1 یعنی تساهل مداری خیلی کم، و اگر کسی با گویه مورد نظر کاملاً موافق باشد نمره 5 یعنی در گروه تساهل مداری خیلی زیاد دسته بندی ­شده است. در پایان از جمع 5 گویه مورد نظر شاخص تساهل مداری بر روی طیف 0 تا 100 محاسبه شده که هر چه نمره فرد به 0 نزدیک تر باشد نشان دهنده تساهل مداری کم و هر چه به 100 نزدیک تر باشد نشان دهنده تساهل مداری زیاد است.

نتایج این پیمایش نشان می­ دهد در مجموع میانگین تساهل مداری بر روی طیف 0 تا 100 برابر با 60.77 بوده است که از نقطه وسط طیف(عدد 50) بالاتر است. میانگین این شاخص در پیمایش سال 1384 ایسپا برابر با 51 از 100 بوده است.

یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که میزان تساهل مداری زنان و مردان تقریباً یکسان است و در بین گروه­ های سنی نیز با افزایش سن میزان تساهل مداری کمتر می‌شود به طوری که میانگین تساهل مداری افراد 18 تا 29 ساله، 64 و میانگین تساهل مداری افراد بالای 50 سال 57 است. در  بین گروه ­های تحصیلی نیز با افزایش تحصیلات به صورت معنادار میزان تساهل مداری بیشتر می‌شود و افرادی که تحصیلات عالی(کارشناسی ارشد و دکتری) دارند میانگین 71 و کسانی که بی سواد هستند میانگین 51 را دارند.  

در یکی از سؤالات مربوط به این شاخص، جمله «حکومت بايد به مخالفانش اجازه دهد عقايد خود را آزادانه براي همه بيان کنند» به پاسخگویان ارائه شد که در مجموع 15.1 درصد مخالف و 70 درصد موافق این جمله بوده‌اند. مابقی نیز یا مردد بوده و یا اظهار نظر نکرده‌اند. در سوال دیگری، گویه «كساني كه به هيچ ديني اعتقاد ندارند، حق دارند در سازمان هاي دولتي استخدام شوند» به پاسخگویان ارائه شد که در مجموع 37.6 درصد مخالف و 35.3 درصد موافق این جمله بوده‌اند. مابقی نیز یا مردد بوده و یا اظهار نظر نکرده‌اند.

شایان ذکر است موج دوم پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) و با مشارکت مرکز بررسی­های استراتژیک ریاست جمهوری، معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در اردیبهشت 1397 انجام شد.