سلبريتي‌ها چقدر بر مردم تاثيرگذارند؟

نظرسنجي‌ها پاسخ مي‌دهند

در ايام انتخابات رياست‌جمهوري سال ١٣٩٦ عده‌اي از افراد مشهور كه در اصطلاح «سلبريتي»‌ها نام گرفتند در فضاي مجازي به حمايت از برخي كانديداهاي رياست‌جمهوري پرداخته و ضمن اعلام نظر خود از مردم نيز درخواست مي‌كردند كه به كانديداي مد‌نظر آنان راي دهند. اما ديري نپاييد كه در اعتراض به برخي سياست‌هاي دولت منتخب از راي و اعلام حمايت خود اظهار پشيماني كرده و به انتقاد جدي از سياست‌هاي دولت پرداختند. در اينكه هر يك از شهروندان در يك جامعه آزاد و مردم‌سالار حق حمايت از يك كانديدا را دارند و از طرفي پس از انتخابات نيز حق نظارت و انتقاد از منتخب مردم را دارند شكي نيست اما نكته مهم اين است كه در مورد وزن اهميت نظر هر كدام از اقشار جامعه و تاثير آن برنظر مردم نبايد دچار خطاي تحليل شد. برخي از سلبريتي‌هاي مورد اشاره بعد از انتخابات چنان اظهار پشيماني مي‌كردند و در اظهارنظرهاي خود به گونه‌اي موضع‌گيري مي‌كردند كه گويي اگر اين افراد از رييس‌جمهور منتخب حمايت نمي‌كردند نتيجه انتخابات به گونه ديگري رقم مي‌خورد. در حالي كه نتايج تمام نظرسنجي‌هايي كه با رعايت اصول علمي در ايام انتخابات انجام شد و در نهايت نيز توانست انتخابات را به طور دقيق پيش‌بيني كند حاكي از چيز ديگري است.

در نظرسنجي‌هاي انجام شده توسط ايسپا اهميت هر كدام از گروه‌هاي مرجع و تاثير آن بر نظر مردم مورد بررسي قرار مي‌گيرد. نظريه گروه‌هاي مرجع در ادبيات جامعه‌شناسي اذعان مي‌دارد كه از نظر اجتماعي افراد تحت تاثير گروه‌هايي قرار مي‌گيرند كه به گمان آنها اهميت زيادي دارند لذا آنها را به عنوان راهنما و الگوي رفتار خود انتخاب مي‌كنند. در يكی از نظرسنجي‌هاي انتخابات سال گذشته كه در روزهاي پاياني فروردين ماه و در فاصله كمتر از يك ماه تا انتخابات انجام شد در سوالي از پاسخگويان پرسيده شد كه چه كساني بر راي شما تاثيرگذار هستند. در اين سوال علاوه بر گزينه «تشخيص خودم» پنج گروه براي مردم مشخص شده بود كه نتايج نظرسنجي نشان مي‌دهد كمترين گروه تاثيرگذار بر نظر مردم هنرمندان و ورزشكاران هستند. طبق نتايج اين نظرسنجي ٤٨,٤ درصد مردم اعلام كرده بودند كه من به تشخيص خودم عمل مي‌كنم و تحت تاثيركسي نيستم. ١٥.٧ درصد نظر خانواده و دوستان‌شان براي‌شان مهم بوده است. ١١.٩ درصد اعلام كرده بودند جريان‌هاي سياسي روي نظر آنان تاثير دارند. طبق نتايج اين نظرسنجي مراجع و روحانيون با ١٠.٤ درصد، دانشگاهيان با ١٠ درصد و هنرمندان و ورزشكاران تنها بر ١.٧ درصد تاثيرگذار هستند. در سوال مشابه ديگري كه در نظرسنجي ملي با فاصله دو هفته تا برگزاري انتخابات از مردم پرسيده شد ٧٥ درصد از مردم اعلام كرده بودند كه كانديداي خود را بر اساس سوابق اجرايي كانديداها، بر اساس عملكرد آنها در مناظره‌ها، بر اساس شعارها و برنامه‌هاي نامزدها و مواردي از اين دست انتخاب مي‌كنند و حمايت گروه‌هاي مختلف اجتماعي اعم از روحانيون و مراجع، دانشگاهيان و روشنفكران، طيف‌هاي سياسي و... بر كمتر از ٢٥ درصد مردم تاثيرگذار بوده است. بنابراين اين نتايج نشان مي‌دهد افراد مشهور يا به اصطلاح سلبريتي‌ها تاثير چنداني بر رفتارهاي سياسي مردم به ويژه رفتار انتخاباتي آنها ندارند.

اما جالب است به تاثيرگذاري اين افراد بر ساير رفتارهاي مردم به ويژه در حوزه اجتماعي بپردازيم. يكي از مواردي كه در يك سال اخير سلبريتي‌ها حضور پررنگ داشتند در امدادرساني و درخواست آنها براي كمك به مردم زلزله‌زده استان كرمانشاه بود به گونه‌اي كه برخي از اين افراد با اعلام شماره حساب شخصي خود به مردم از مردم مي‌خواستند كمك‌هاي خود را به اين حساب واريز تا از اين طريق به دست مردم زلزله زده برسد. در نظرسنجي ملي ايسپا كه در دي ماه٩٦ حدود ٢ ماه پس از زلزله كرمانشاه انجام شد برخلاف اينكه مردم كشور رضايت ٧٠ درصدي از عملكرد چهره‌هاي مشهور مانند ورزشكاران و هنرمندان و... داشتند اما فقط ٩ درصد مردم اعلام كرده بودند اگر اتفاق مشابهي پيش بيايد حاضرند كمك‌هاي خود را از طريق اين افراد مشهور به افراد زلزله‌زده برسانند. در اين نظرسنجي ٢٨ درصد گفته بودند در صورت وقوع اتفاق مشابه كمك‌هاي خود را از طريق هلال‌احمر به افراد زلزله زده خواهند رساند. ٢٢ درصد نيز گفته بودند خودم به طور مستقيم كمك‌ها را به دست مردم زلزله زده خواهم رساند. بقيه مردم نيز اعلام كرده‌اند از طريق ساير نهادها مانند هيات‌ها و مساجد، سپاه، ارتش، دولت و كميته امداد كمك‌ها را براي زلزله‌زدگان ارسال خواهند كرد. با توجه به گذشت ٧ماه از زلزله كرمانشاه و روشن شدن عملكرد همه گروه‌ها در نحوه هزينه كرد كمك‌هاي جمع‌آوري شده، نظرسنجي‌هاي آتي روشن خواهد كرد اعتماد مردم نسبت به هر كدام از اين گروه‌ها در بحث امدادرساني چه تغييراتي نسبت به قبل كرده است.

در مجموع به نظر مي‌رسد در تاثيرگذاري بر رفتار سياسي و انتخاباتي مردم نه تنها سلبريتي‌ها حتي گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي نيز توان تاثيرگذاري چنداني بر نظر مردم ندارند اما اين افراد شايد بتوانند در موضوعات اجتماعي نقشي را ايفا كنند هر چند عدد اعتماد مردم به اين قشر در اينگونه موضوعات هم آنقدر زياد نيست و كمتر از ١٠ درصد مردم حاضرند كمك خود را به اين قشر بسپارند با اين حال حفظ همين اعتماد نه چندان زياد هم مشروط به اين است كه اين قشر از اعتماد مردم به نحو احسن استفاده كرده و با ضعف عملكرد خود باعث تضعيف اين اعتماد نشوند. نكته‌اي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه همين ميزان اعتماد مردم به اين قشر در موضوعاتي مانند امدادرساني به زلزله‌زدگان نيز مي‌تواند ناشي از عدم اعتماد كافي مردم به مسوولان اجرايي و سياسي كشور باشد و حفظ و ارتقاي اين ميزان اعتماد به عملكرد آنها از نظر مردم بستگي دارد.

مطلب منتشرشده از مهدی رفیعی، معاون پژوهشی ایسپا در روزنامه اعتماد به تاریخ 30 خرداد ماه 1397 به شماره 4141