فیلتر کردن تلگرام اقدامی ضدمنافع ملی، احمقانه ‌و پرهزینه است، چون:

برجام و حفظ تلگرام مهم‌ترین دستاوردهای دولت روحانی بوده‌اند و در حالی‌که اولی توسط دولت ترامپ در معرض تهدید قرار گرفته است، حفظ دومی ضرورت بیشتری پیدا کرده است. بدون برجام و تلگرام دولت روحانی نزد بخش بزرگی از جمعیت ایران بی‌میراث و بی‌دستاورد محسوب خواهد شد. بر اساس نظرسنجی‌های معتبر ریزش از حامیان دولت نه به سمت اصولگرایان که به سمت ناامیدان از اصلاح و بریدگان از نظام سیاسی است و به همین دلیل شایسته است فیلترینگ تلگرام مورد نقد اصولگرایان هم باشد. بیش از ۴۵ میلیون ایرانی کاربر فعال تلگرام‌اند. در شرایطی که طبق نظرسنجی ایسپا در دیماه 97 بیش از 7۵ درصد ایرانیان از نظر اقتصادی و سیاسی ناراضی‌اند، اقدامی که نارضایتی بیش از نیمی از جمعیت ایران را افزایش می‌دهد اقدامی بر خلاف امنیت ملی است.

تلگرام در ایران صرفا یک پیام‌رسان موبایلی نیست و به مهم‌ترین محمل ارتباطات خانوادگی، دوستانه و همکارانه‌ی ایرانیان، وسیع‌ترین پلتفورم انواع شبکه‌های دوستی و کاری و بزرگ‌ترین محمل گفتگو و تغذیه‌ی خبری و فرهنگی تبدیل شده است. فیلترینگ تلگرام در ارتباطات روزانه‌ و غیرسیاسی ده‌ها میلیون ایرانی که بخشی از عادت و زیست روزمره‌شان شده است اختلال ایجاد می‌کند. اخلال در عاداتِ ارتباطی ده‌ها میلیون ایرانی نارضایتی فراوانی تولید می‌کند.

مهم‌ترین رسانه‌ی نیروهای میانه‌رو و اصلاح‌جو که مانع ریزش بخش بزرگ‌تری از نیروهای اجتماعی به سمت ناامیدان از اصلاح است، تلگرام است. اصولگرایانِ مدافع شرایط موجود در صداوسیما و براندازان (که حتی اگر نخواهند هدف‌شان از طریق ویرانی ایران و ناامنی و خشونت تامین می‌شود) در شبکه‌های ماهواره‌ای به رسانه‌های تلویزیونی پرمخاطب مجهز‌اند. حذف تلگرام به دوقطبی‌شدن فضای رسانه‌ای و تقویت تدریجی اصلاحات‌ستیزان و «ویرانی‌طلبان» می‌انجامد.

تلگرام ابزار اصلی اشتغال حدود 200 هزار ایرانی است. با لحاظ میانگین بُعد خانوار در ایران (3.5 نفر) معیشت حدود 700 هزار ایرانی وابسته به تلگرام است. در شرایطی که وجود بیش از سه میلیون بیکار مهم‌ترین بحران اقتصاد ایران است (که تبعات سیاسی و اجتماعی پرهزینه‌ای هم دارد)، تشدید این بحران حماقت نیست؟

در مدت کوتاه فیلتر شدن تلگرام در جریان اعتراضات دی ماه 96، بیش از سی میلیون وی‌پی‌ان روی گوشی‌های ایرانیان نصب شد و تحلیل داده‌های فعالیت ایرانیان در تلگرام توسط طاها یاسری نشان می‌دهد که در همین مدت کوتاه تعداد پست‌ها، کانال‌ها و پیام‌های ایرانیان در تلگرام با شیب تندی افزایش یافت و اگر تلگرام رفع فیلتر نمی‌شد، چند روز بعد به اندازه‌ی قبل از فیلترینگ می‌رسید. فیلترینگ تلگرام بیش از این‌که به کاهش فعالیت ایرانیان در تلگرام بیانجامد، به افزایش استفاده از مسیرهای دور زدن فیلترینگ می‌انجامد.

قانونی که توسط ده‌ها میلیون ایرانی شکسته و دور زده شود، «قانون بد»ی است و با شکستن قبح قانون‌شکنی به منافع ملی و اعتبار قانون لطمه می‌زند.

مدیران تلگرام اعلام کرده‌اند که چند هفته‌ی دیگر نسخه‌ی تلگرام روی بلاک‌چِین را عرضه می‌کنند که اساسا فیلترنشدنی است. فیلترینگ تلگرام قبل از آن «تف سربالا» است و صرفا به افزایش نارضایتی و کاهش اعتماد عمومی به حکومت می‌انجامد و نمی‌تواند مانع استفاده‌ی ایرانیان از تلگرام شود.

در دوره‌ی فیلترینگ تلگرام در دی‌ماه 96 مخاطبان بی‌بی‌سی، من و تو، وی‌او‌ای و تعداد اعضای کانال تلگرامی آمدنیوز افزایش پیدا کردند. ایرانیانی که چنان ناراضی‌اند که در تجمع اعتراضی خیابانی شرکت می‌کنند، انگیزه‌ی کافی برای استفاده از وی‌پی‌ان و ابزارهای دور زدن فیلترینگ را هم دارند. فیلترینگ تلگرام مخاطب کانال‌هایی مثل آمدنیوز را کم نمی‌کند، ولی صدای نیروهای اصلاح‌جو را خفه و ایرانیانِ امیدوار به اصلاح را ناراضی‌تر می‌کند.

برخی‌از سیاست‌گذاران در ایران ظاهرا هنوز متوجه نشده‌اند که دوران امکان «قرنطینه‌ی فرهنگی/رسانه‌ای/تکنولوژیک» به سر آمده است و تجربه‌های ناکام و نارضایتی‌افزا در ممنوع کردن ویدیو، ماهواره و شبکه‌های اجتماعی هم آن‌ها را ادب نکرده است.

بار فعالیت و مرکزیت غیرمعمول تلگرام در ایران (بیش از همه‌ی جوامع جهان) بیشتر ناشی از فیلتر بودن چند شبکه‌ی اجتماعی و پیام‌رسان بزرگ دیگر و فقدان رسانه‌های بزرگ مستقل، معتبر و آزادِ کافی است. راه کاهش نفوذ تلگرام و کانال‌های تلگرامی‌ای که اخبار جعلی و خشونت‌پرور منتشر می‌کنند، نه فیلتر کردن تلگرام، که رفع فیلتر از توییتر، یوتیوب، فیس‌بوک و سایر شبکه‌های اجتماعی، فضا دادن برای شکل‌گیری رسانه‌های معتبر مستقل و آزاد گذاشتن نیروهای اصلاح‌جو برای تاسیس کانال‌های پرمخاطب معتبر است.

یادداشتی از:  محمدرضا جلائی‌پور

 - این مطلب از سایر رسانه ها منعکس شده است.

- انتشار مجدد این مطلب به معنای تایید نظرات آن نیست.