نظر سنجی ابزار نه هدف

جوامع و شهرهای مدرن امروزی را نمی توان بدون داشتن نظام های دیوانسالاری چابک و کارآمد اداره کرد نظام های بوروکراتیک برای آنکه بتوانند با دو دسته تغییرات : الف؛ تغییر درونی خود سازمان (منابع، نیروی انسانی جدید؛ تغییر مدیریت ها؛امکانات و رویه های و رویکردهای سازمانی..) و ب؛ تحولات اجتماعی بیرون سازمان هماهنگی داشته باشد باید در هر دو حوزه بصورت مستمر روند امور را  پایش و پالایش کنند. برای این هدف نیازمند ابزاری هستنند و  نظرسنجی یکی از این ابزار هاست.

اداره کلان شهرهای امروزی را نمی توان بدون نظر سنجی از شهروندان اداره کرد و باید همه شهرداری ها واحد نظر سنجی به روز با نیروهای کارآمد داشته باشند. نظر سنجی یک علم است و کار هر کس و نهادی نیست و موسساتی مانند گالوپ و...هزاران متخصص در استخدام دارند.

بنابراین در دوران معاصر همه سازمان ها نیازمند رصد مستمر و قابل اعتماد تغییر داخل سازمان و تحولات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جامعه هستند به همین دلیل حوزه نظر سنجی زیر مجموعه جامعه شناسی در کل و در داخل سازمان ها زیر مجموعه جامعه شناسی سازمان هاست.این مهم برای شهر و شورا ها و مدیران شهری به دلیل پیچیدگی فراوان شهرهای امروزی و ضرورت درک و دریافت نیازها و مطالبات شهروندان حیاتی است. در این بین نظرسنجی تبدیل به یکی از منابع عمده است. از اینرو در سازمانهای مدرن نظرسنجی  از ابزارهای مهم مورد استفاده تصمیم گیران و صاحبان اندیشه شده است. نظرسنجی ها نشانگر میزان علایق و دیدگاه های مردم یک شهر ؛ سازمان کشور راجع به موضوعات مختلف است. در حال حاضر در اغلب شهرداری ها استفاده از  روش های علمی افکار سنجی رایج نیست و باید این مهم سرلوحه اقدامات شوراهای شهر جدید باشد.

سازمان اغلب دنبال بهبود کارایی و افزایش بهره وری و نیز جلب مشارکت مشتریان موجود و جذب مخاطب و مشتری بیشتر هستنند. نظر سنجی سابقه تاریخی زیادی دارد اما در معنای مدرن از بین دو جنگ جهانی شروع شده است. از خصوصیات این روش آن است که در محیط طبیعی انجام می پذیرد و معمولاً اطلاعات در یک زمان کوتاه گردآوری می شود. در کشور ما نیز مراکز تحقیقاتی معتبری برای نظرسنجی درباره مسائل و رویدادهای مختلف جامعه تاسیس شده است. این مراکز گاه با پیش بینی های نزدیک به واقع خود بر اعتبار نظرسنجی ها می افزایند. نظرسنجی ها در عمل معمولاً با مشکلاتی مواجه هستند؛ مشکلات حاصل از جنبه های فنی و روش شناسی، اوضاع و شرایط موجود در جامعه، حساسیت نسبت به نظرسنجی در بین مردم، بی توجهی و اهمیت نداشتن افکار عمومی برای مسئولان و مردم، ضعف در توجیه مردم در خصوص پژوهش نظرسنجی، استفاده از شیوه نمونه گیری و روش های آماری که اگر غلط باشد ممکن است نتایج غلطی را به بار بیاورد.

نظر سنجی ها از نظر هدف؛ انگیزه و روش انواع مختلف دارند

برای نمونه هدف از نظرسنجی تایید و استمرار است یا نقد و اصلاح دو مدل متفاوت از نظر سنجی را خواهید داشت اگر شهرداری شهری بخواهد نظر مردم را در جهت پروژه های خود همراه کند نباید خودش خودش را افکار سنجی کند و  بهترین حالت سپردن کارهای به واحد های تخصصی مثل افکار سنجی جهاد دانشگاهی است. سازمان های اقتصادی مانند کارخانجات هدف شان از نظر سنجی کسب شناخت برای فروش بیشتر و سود بالاتر است، اما سازمان های اداری دنبال کسب شناخت با هدف افزایش رضایت مخاطبان و مردم است.

خطاها و خطرات در کمین نظرسنجی ها در سه دسته خلاصه می شود:

الف. دستکاری یا نادرستی ابزار

ب.  انتخاب روش غلط و نادرست

پ. دستکاری نتایج و یافته ها

شرط لازم نطرسنجی علمی این است که نظرسنجی ها زمانی قابل اطمینان و اعتبار است که محدودیتی در مقابل بیان افکار وجود نداشته باشد. زمانی که در جامعه فشار بر افکار وجود داشته باشد مردم با احتیاط ناشی از ترس نظراتی می دهند که ممکن است با مکنونات قلبی آنها فاصله داشته باشند. لهذا در این گونه مواقع نتایج نظرسنجی ها با واقعیات فاصله دارند و به عبارتی ما را فریب می دهند. و سخن پایانی؛ نظرسنجی برای نطر سنجی نیست و نباید باشد نظر سنجی ابزار است نه هدف

اسداله نقدی دانشیار جامعه شناسی شهری و توسعه در دانشگاه بوعلی سینا