عليخواه: اهميت آشنايي كاربران از تبعات اجتماعي رفتار خود/ موسوي چلك: استفاده از تمام ظرفیت‌ها براي احياي اخلاق اجتماعی

 به گزارش روابط عمومي ايسپا، پانزدهمين نشست از سلسه نشست هاي عصر گفت و گو با موضوع «ارزيابي انتقادي از واكنش افكارعمومي در ماجراي قتل آتنا» با حضور سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاري اجتماعی، فردین علیخواه، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه و محمد عاملی، به تاريخ 2 مرداد 1396 در مركزافكارسنجي دانشجويان ايران (ايسپا) برگزار گرديد.

شبكه هاي اجتماعي، انعكاسي از افكارعمومي

علیخواه با بیان اینکه در افکار عمومی اطلاعات زیادی در مورد آتنا مطرح شد، اما در مورد قاتل وی اطلاعات کمی در دسترس قرار گرفت، اظهار کرد: در مورد قاتل تنها در مورد جرائم قبلی او مطالبی منتشر شد، كه بيشتر نگاه روان شناسي به اين امر دامن مي زند صرفا نباید موضوع را روانکاوانه بررسی کرد، باید در مورد راهکارها هم بحث شود، در این مورد هم باید گفته شود که غفلت‌های ما در آموزش مسائل جنسی به کودکان چه بوده است؟ و حتی باید تجاوز نکردن هم به مردان یاد داده شود.

اين استاد دانشگاه در ادامه گفت:‌ «جرم در برخي موارد برساخت رسانه اي است و لذا بر افراد هم موثر است. در رسانه هاي سنتي تعبير دروازه بان معناي مناسبي داشت. اما در رسانه هاي جديد مفهوم دروازه بان معنا ندارد. معمول رسانه هاي سنتي هم آموزش هاي حداقلي مي بينند ولي در رسانه هاي جديد اين اين ويژگي ها كمرنگ مي شوند».

این استاد دانشگاه گفت: «بحث تبعات فریم‌بندی این خبر در شبکه‌های اجتماعی، نگران‌کننده است. همچنین نوع برخورد با آسیب‌های اجتماعی، در طی سال‌های اخیر هم مناسب نبوده  است». علیخواه با اشاره به سخنراني خود در با عنوان «موبایلت را زمین بگذار!» که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، تصریح کرد: « هرچند خودكشي آنلاين توسط فرد خودكشي كننده در ايران وجود ندارد ولي مردم با رفتار خودشان آن را مي سازند، درواقع كاربران با تبعات اجتماعي رفتارهاي خود آشنايي ندارند و گاهي بايد گفت موبايلت را زمين بگذار! باید به این مسئله توجه شود، مثلا وقتی در یک عروسی دعوا می‌شود، شخصی فیلم می‌گیرد و آن را پخش می‌کند، و يا فيلمبرداري از سایر حوادث فکر نمی‌کنیم با پخش این فیلم‌ها ممکن است با سرنوشت افرادی بازی شود».

فرهنگ شهرنشيني و رفتارشناسي شهروندي

  وی افزود: «ترس از قربانی شدن، باعث شده وقتی یک کودک گم می‌شود تمام شبکه‌های اجتماعی از تصاویر او پر شود و یک هراس عمومی از این اتفاق ایجاد و همه‌جا درباره آن صحبت شود، این جریانات نگران‌کننده است. در این جلسات و سمینارها باید یاد دهیم می‌توان از تلفن همراه استفاده مثبت داشت و جهت آگاهی دادن به مردم از آن استفاده کرد، نه آنکه به وسیله آن یک زندگی از هم پاشیده شود».

عليخواه ضمن انتقاد از تقليل مسائل اجتماعي به تحليل هاي روانشناسي گفت:‌ »ما جامعه شناسان بايد به پيشنيه قاتل هم توجه كنيم و بررسي كنيم چه مسائلي باعث شده است كودك آزاري در جامعه رواج پيدا كند. به فرزندان چگونه مراقبت كردن از خود را ياد مي دهيم اما از آموزش رعايت حريم ديگران به كودكان غافل مانده ايم».

 دلایل اهميت پيدا كردن قتل آتنا

سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی در ادامه این نشست با بیان دلایل فاجعه بودن حادثه قتل آتنا، اظهار کرد: «چرا موضوع آتنا تبديل شد به پديده اي كه حوزه اجتماعي بر حوزه سياسي موثر گرديد. باید دید چرا موضوع آتنا تبدیل به قضیه‌ای شد که اهمیت موضوع را تا حدی بالا می‌برد که باعث می‌شود رئیس جمهور و سایر قوا به این موضوع وارد شوند».

وی ادامه داد: «اگر می‌گویند این اتفاق یک فاجعه یا جنایت بوده به این دلایل است؛ از جمله آنکه نسبت به هر نوع رفتار بدی که در مورد کودکان اتفاق می‌افتد واکنش نشان می‌دهیم، این اتفاق آزار جنسی بوده، یک فرد متاهل اقدام به این کار کرده، سپس او را کشته و این اتفاق در شهر کوچکی مانند پارس‌آباد اتفاق می‌افتد که مردم، آتنا و امثال آتنا را می‌شناسند».

رسانه ملی از رسانه هاي اجتماعي عقب ماند

مشاور رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به جلوتر بودن شبکه‌های اجتماعی در انتشار این خبر، گفت: «مديريت ماجراي آتنا به دست شبكه هاي اجتماعي بوده است. تلگرام اکنون توانسته جلوتر از سایر رسانه‌ها باشد، مردم ما نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند، اگر بی‌تفاوت بودند باید شک می‌کردیم».

وی افزود: «اکنون اگر خبرنگار صداوسیما به منزل خانواده آتنا می‌رود و شانه‌های پدر او را می‌فشارد و همراه او اشک می‌ریزد، می‌خواهد از این شبکه‌ها عقب نماند، ما در زمینه مدیریت رسانه عقب هستیم، این موضوع در حادثه ستایش، پلاسکو و ... دیده شد».

موسوی چلک گفت: «این حادثه نشان داد حوزه اجتماعي اگر برنامه ريزي درست نداشته باشد، تبعات اجتماعی و سیاسی بسیاری خواهد داشت، شبکه‌های اجتماعی کاری کردند که رسانه‌های غربی هم زودتر از ما به تحلیل این حادثه پرداختند، حال آنکه تاکنون رسانه ملی تحلیل درستی از این موضوع نداشته است.

سرگرداني مردم در واکنش به حوادث شبیه به قتل آتنا

وی با اشاره به نداشتن آگاهی مردم در واکنش به آزارهای جنسی عنوان کرد: «یک بحث دیگری وجود دارد و آن اینکه، با یک خلأ مواجهیم و آن اینکه مردم ما نمی‌دانند در مقابل آزار جنسی چه واکنشی باید نشان دهند و ما آموزش نداده ايم كه در اين مواقع چگونه رفتار كنند. در ضمن توجه بفرمائيد، مادر اسماعیل هم مادر است و او به جایی می‌رسد که می‌گوید می‌خواهم اسماعیل زودتر اعدام شود، زدن سنگ به مغازه اسماعیل و تجمع مقابل منزل او، باعث شد حقوق شهروندی خانواده و فرزندان اسماعیل زیر پا گذاشته شود و یا حتی برادران او که تصمیم می‌گیرند از آن شهر بروند».

وی با بیان اینکه جنس پرداخت رسانه به این حوادث چگونه باید باشد، ادامه داد: «جنس پردازش رسانه با این موضوع باید متفاوت باشد، رسانه، کودک آزاری را رفع نخواهد کرد، بیشترین واکنش آن واکنش احساسی بود و در این حادثه صرفا واکنش‌ها برجسته شد».

موسوی چلک با بیان اینکه امروز نخستین نشست تخصصی درباره ماجرای قتل آتناست، گفت: ما نتوانستیم افکار عمومی را مدیریت کنیم و نتوانستیم راهکار و پیشنهاد درستی در این زمینه ارائه دهیم، این نخستین نشستی است که برای اولین‌بار درباره این موضوع برگزار می‌شود. متاسفانه اخبار غیرمرتبط با این ماجرا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شدند و نتیجه آن شد که در این چند وقت یک بی‌اعتمادی افزايش يابد. به جای آنکه کارشناسان پاسخ درستی به این اتفاق دهند، کاربران فضای مجازی به افکار عمومی جهت دادند.

لزوم توجه به مراقبت‌های پس از آزادی مجرمان

وی افزود: «اسماعیل مرتکب جرایم دیگری هم شده بود، باید دید ما به «مراقبت پس از آزادی» چقدر پرداخته‌ایم، در ایران این سیستم وجود دارد، اما بیشتر به جنبه اشتغال مجرمان پس از آزادی می‌پردازد. مردم از سیستم قضایی انتظار برخورد دارند، اما باید بگذاریم سیستم قضایی کار خود را انجام دهد، سرعت بدون کیفیت در ماجرای قتل آتنا، ظلم در حق خانواده اسماعیل بود».

تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی تصریح کرد: «اکنون لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است، اعتقاد من این است تصویب این لایحه و اجرای حداقل 30 درصد آن باعث می‌شود کشور ما از پیشروترین کشورها در حوزه کودکان و نوجوانان شود. وظیفه رسانه این است که این موضوع را مطالبه کند و پیگیر آن باشد. در مواقعی آن‌قدر موضوعی سیاسی می‌شود که اجازه پرداخت اجتماعی به آن داده نمی‌شود، سیاسیون باید در این موضوع ورود پیدا کنند، اما نباید این اتفاق منجر به بهره‌برداری سیاسی شود».
وی ادامه داد: «اگر رسانه ملی در همان شبی که این حادثه بر ملا شد، برنامه‌ای تحلیلی با حضور کارشناسان مربوطه برگزار می‌کرد و یا در گفت‌وگوی ویژه خبری همان شب، این موضوع را بررسی می‌کرد، تبعات اجتماعی آن کمتر بود».

موسوی چلک با اشاره به ضعف در عدم آشنایی مردم با قوانین مجازات اسلامی، گفت: «در قوانین مجازات اسلامی، سازوکار مجازات مجرمان مشخص است، رسانه‌ها موظف‌اند این قوانین را مطالعه و آن چه که طبق قانون مشخص شده، مطالبه کنند. وظیفه آنها این است که مردم را با این قوانین آشنا کنند که این بزرگترین ضعف ما در مباحث قضایی است».

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با بیان اینکه اطلاعات ایسپا، اطلاعاتی است که به دست می‌آید و ساخته نمی‌شود، اظهار کرد: «این اطلاعات می‌تواند در جهت رفع بسیاری از مشکلات و مسائل اجتماعی موثر باشد، از این اطلاعات باید استفاده کرد».

فرصت دادن به سيستم قضايي و اطلاع رساني درست به مردم

موسوي در ادامه سخنان گفت:‌ »مردم نبايد از سيستم قضايي انتظار رسيدگي سريع به اين پرونده را داشته باشند چرا كه سرعت در بررسي پرونده قاتل، بدون كيفيت خواهد بود و حق اسماعيل و خانواده اش هم نيست. البته اطلاع رساني درست و به موقع به مردم داراي اهميت است تا احساسات افكارعمومي آرامش پيدا كند».