آنچه در نشست «تحلیل رفتار انتخاباتی مردم هرمزگان» گذشت

به همت مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) شعبه هرمزگان و با همکاری خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه خلیج‌فارس، نشست تحلیل رفتار انتخاباتی مردم هرمزگان که با هدف بررسی ابعاد فرهنگی اجتماعی انتخابات ریاست جمهوری و شوراها در استان هرمزگان با حضور سه تن از کارشناسان حوزه جغرافیای سیاسی، جامعه‌شناسی سیاسی و جامعه‌شناسی ارتباطات و با استقبال جمعی از دانشجویان و فعالین اجتماعی در جهاد دانشگاهی واحد هرمزگان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومي ايسپا به نقل از ایسنا، منطقه خلیج‌فارس، در این نشست آقایان دکتر مصطفی عبدی، جامعه‌شناس سیاسی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی قشم، دکتر رضا هاشمی زاده، جامعه‌شناس ارتباطات و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس و دکتر مهدی میرزاده، تحلیلگر جغرافیای سیاسی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان، به بررسی ابعاد فرهنگی اجتماعی انتخابات ریاست جمهوری و شوراها در استان هرمزگان پرداختند که مشروح این نشست در ادامه آمده است:

یکی از عوامل شکست ائتلاف‌ها عدم اجماع جناحی بود

دکتر مهدی میرزاده ، عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان در خصوص ارتباط عدم انسجام سیاسی در میان رأی‌دهندگان استان هرمزگان با چینش و آرایش جغرافیایی استان، اظهار کرد: مردم در مناطق مختلف الگوهای رأی‌دهی متفاوتی دارند و در استان هرمزگان چند مؤلفه را باید در نظر گرفت که شاید به تنهایی مهم نباشند اما تأثیرگذارند.

 این تحلیلگر جغرافیای سیاسی با اشاره به اینکه در خصوص انتخابات شوراها باید در نظر داشت که فهرست‌های ارائه شده چقدر با شرایط و چینش جغرافیایی شهرستان‌ها مطابقت داشته‌اند، افزود: اگر بخواهیم نگاهی به فهرست‌هایی که بردهای خیابانی بیشتری داشتند بیندازیم یکی از عوامل شکست این فهرست‌ها عدم اجماع جناحی بود؛ برای مثال در خصوص لیستی تحت عنوان لیست امید یا ائتلاف اصلاح‌طلبان بنده از ابتدا معتقد بودم که هیچ‌کدام از اعضای این لیست رأی نمی‌آورند و نیاوردند و علت رأی آوردن تعدادی از آن‌ها نیز مسائل قومی و مذهبی بود و نه حضور در این لیست!

اخلاق، حلقه مفقوده افراد حاضر در فهرست‌ها

میرزاده با بیان اینکه از ابتدای دولت آقای روحانی بین بدنه اصلاحات استان اختلافاتی وجود داشت، اضافه کرد: بسیاری از حامیان دولت و درعین‌حال منتقدان آن تلقی‌شان از فهرست ائتلاف اصلاح‌طلبان، فهرستی از نزدیکان دولت و استانداری و البته یکی از دلایل اصلی شکست این فهرست بود.

وی با اشاره به اینکه اخلاق، حلقه مفقوده‌ای در بین افراد حاضر در فهرست‌ها و ائتلاف‌ها بود، تصریح کرد: افراد در لیست‌های مختلف تعلق‌خاطر و احساس تکلیفی نسبت به فهرست و قول‌های خود نداشتند و  از آن‌ها تنها برای استفاده ابزاری به عنوان سبد رأی و سکوی پرتاب در انتخابات استفاده می‌کردند.

تعدد کاندیداها دلیل دیگری برای شکست ائتلاف‌ها

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان با بیان اینکه در ارتباط با عوامل محیطی، هرمزگان منطقه‌ای محروم و پیرامونی (پیرامونی نه به معنای مرزی بودن بلکه به معنای در حاشیه بودن) است، عنوان کرد: تفرق قومی و مذهبی در این منطقه بسیار زیاد بوده و آرای طایفه‌ای مهم‌ترین تأثیرگذاری را دارد؛ اگر به افراد منتخب از لیست اصلاح‌طلبان نگاهی بیندازیم می‌بینیم که این افراد به‌واسطه رأی‌های مذهبی از اهل سنت به کرسی شورا راه پیدا کردند و لیست برای آن‌ها رأی رأیی نداشت.

این تحلیلگر جغرافیای سیاسی با اشاره به اینکه اصلاحات امید داشت با قرار دادن چند نفر از افراد لیست اهل سنت در لیست خود، بقیه افراد حاضر در لیست نیز رأی بیاورند اما آرای اهل سنت به سمت لیست اصلاحات نرفت، خاطرنشان کرد: وقتی در منطقه‌ای با این شرایط که مردم ترجیحات محلی را مدنظر می‌گیرند، 188 نفر نامزد می‌شوند، هرکس در محل خود شخصی را برای اختصاص دادن برگ تک رأی مدنظر دارد، بنابراین تعدد کاندیداها نیز یکی از دلایل شکست فهرست‌ها بود.

هنوز در ساکنین بندرعباس این حس رشد نکرده که شهروند بندرعباس هستند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از افراد حاضر در لیست‌ها مردم را تشویق به انداختن برگ تک رأی در صندوق‌های رأی می‌کردند، ابراز کرد: هنوز در بین بسیاری از هرمزگانی‌های ساکن بندرعباس این حس رشد نکرده که شهروند بندرعباس هستند بنابراین هنوز رأی به همشهری‌های خود را در اولویت قرار می‌دهند.

دکتر رضا هاشمی‌زاده ، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در خصوص تأثیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در انتخابات 29 اردیبهشت 96 بیان کرد: ابتدا باید رسانه‌ها را به رسانه‌های رسمی مانند تلویزیون، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها و رسانه‌های شهروندی مثل شبکه‌های اجتماعی تقسیم کنیم؛ فضای رسانه‌های رسمی در این انتخابانت همچون گذشته بود و سهم زیادی در فضاسازی انتخابات نداشت و این موضوع به عهده فضای مجازی قرار گرفت.

شبکه‌های اجتماعی، هژمونی رسانه‌های رسمی را شکستند

این جامعه‌شناس ارتباطات با اشاره به اینکه فضای مجازی هم تولیدگر محتوا بود و هم مصرف‌کننده آن، اظهار کرد: در فضای مجازی هرمزگان برخلاف کلان‌شهرها که لیست‌ها حضور مؤثرتری در فضای مجازی داشتند و توانستند تأثیرگذارتر باشند، افراد حاضر در لیست‌های شهر بندرعباس سعی داشتند به صورت تکی و انفرادی خود را مطرح کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بار اصلی تهیج انتخابات را شبکه‌های اجتماعی با شکستن هژمونی رسانه‌های رسمی به دوش کشیدند، افزود: بر اساس آمارهای رسمی دو میلیارد و 700 میلیون پیام، اعم از پیام‌های متنی، صوتی، ویدئویی و سایر مدیاها در فضای مجازی کشور منتشر شد.

رسانه‌های نوپا تأثیر بسیاری در تهیج فضای عمومی داشتند

هاشمی‌زاده با اشاره به اینکه ظرفیت تعاملی بودن رسانه‌های نوپا تأثیر بسیاری در تهیج فضای عمومی داشت، اضافه کرد: برای مثال بسیاری از سخنرانی‌های کاندیداها که امکان پخش در رسانه‌های رسمی را نداشتند در قالب اینستا لایو که قابلیت پخش مستقیم ویدئو در شبکه اجتماعی اینستاگرام را دارد پخش شد.

وی با اشاره به اینکه امروز با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، نگاهی که در گذشته به رسانه‌های رسمی بود که با در اختیار داشتن تلویزیون قصد جهت‌دهی به افکار عمومی را داشتند از بین رفته است، تصریح کرد: اکنون هر شخصی در دورافتاده‌ترین روستاهای کشور نیز تنها با در اختیار داشتن یک گوشی هوشمند می‌تواند به تولید و مصرف محتوا بپردازد و این مهم تأثیر شگرفی در افکار عمومی داشته است.

تشتت میان اعضای لیست‌ها مانع همگرایی جمعی در استفاده از فضای مجازی در بندرعباس شد

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس با بیان اینکه تشتت میان افراد مانع همگرایی جمعی برای استفاده از فضای مجازی در فهرست‌ها و ائتلاف‌های شهر بندرعباس شد، عنوان کرد: برای مثال در تهران پیام مجازی آقای خاتمی تأثیر شگرفی در رأی مردم و همگرایی آن‌ها در انتخاب لیست امید داشت.

دکتر مصطفی عبدی ، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم نیز در خصوص تشتت گروه‌های سیاسی همسو در لیست‌ها و همچنین رفتار گسسته شهروندان هرمزگانی، بیان کرد: رویکرد مسئله جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی سیاسی را می‌توان به دو رویکرد  تضادگرا و انسجام گرا تقسیم‌بندی کرد؛ رویکرد انسجام گرا جامعه را در حال نظم و بدون تضاد و تنش می‌بیند و در رویکرد تضادگرا هرچه تضاد منظم و تعریف‌شده و همچنین تعامل در جامعه وجود داشته باشد نشان از سلامتی جامعه دارد.

شکاف‌های اجتماعی موجب شکل‌گیری دسته‌بندی‌ها می‌شود

این جامعه‌شناس سیاسی با اشاره به اینکه در انتخابات شکاف‌های اجتماعی موجب شکل‌گیری دسته‌بندی‌ها می‌شود، خاطرنشان کرد: برای مثال شکاف جنسیتی، بومی و غیربومی، شیعه و سنی و دیگر شکاف‌ها که موجب ایجاد دسته‌بندی‌های مختلف شده و گروه‌هایی که در بخشی از منافع خود در تضاد هستند شکل می‌گیرند؛ در کشور ما فعال‌ترین شکاف، دسته‌بندی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان بوده و در استان هرمزگان حساس‌ترین شکاف‌ها غالباَ مذهبی، بومی، قومی و گاهاَ سیاسی هستند؛ حتی در برخی مناطق دوقطبی‌های شهری مانند رودانی و مینابی یا بندرلنگه‌ای و بستکی وجود دارد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه تضاد منجر به پویایی جامعه می‌شود و در هر جامعه‌ای باید تضادهای تعریف‌شده‌ای را داشته باشد، ابراز کرد: هرچه سازوکار تضادها بسته‌تر باشد امکان بروز حوادثی که نظم را به هم بزند بیشتر می‌شود،  نیروهایی که در تضاد با هم قرار دارند به لایه‌های زیرین رفته و مانند جمع شدن قطره‌ها پشت سد که با تلنگری سد را در هم می‌شکنند.

بافت هرمزگان سنتی و دسته‌بندی‌ها، قومی و قبیله‌ای است

عبدی با اشاره به اینکه اگر دو طیف کم‌تر توسعه‌یافته و توسعه‌یافته یا سنتی و مدرن را در مقابل هم قرار دهیم، هرچه جامعه کمتر توسعه‌یافته و سنتی بیشتر به سمت توسعه‌یافتگی و مدرنیته پیش رود از فعال بودن شکاف‌های سنتی و محول کاسته و شکاف‌های محقق و اکتسابی فعال‌تر می‌شود، افزود: در کلان‌شهرها بیشتر از صف‌آرایی‌های سنتی، صف‌آرایی‌های سیاسی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان مطرح است اما در مناطق سنتی مرزبندی‌های سنتی باعث شکل دادن میزان و شکل مشارکت مردم می‌شوند.

وی با بیان اینکه به جز دو شهر پررونق‌تر بندرعباس و قشم، ساختار هرمزگان از سامان و بافت سنتی برخوردار و دسته‌بندی‌ها، قومی و قبیله‌ای است، اضافه کرد: شرق استان که آمار رأی‌های ریاست جمهوری‌اش اصول‌گرایانه است، نماینده‌ای اصلاح‌طلب را به مجلس فرستاده و در حالی نماینده غرب استان از طیف اصولگرا انتخاب شده است که بیشتر آمار رأی ریاست جمهوری این منطقه اصلاح‌طلبانه بوده است و این نشان‌دهنده دسته‌بندی‌های قومی و قبیله‌ای در این مناطق است.

جوامع سنتی ساختاری تشخص گرا دارند

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم ادامه داد: در این نوع ساختار سنتی، شبکه‌های اجتماعی به سرشبکه‌هایی متصل هستند که سمت‌وسوی کل شبکه را مشخص می‌کنند، در جامعه‌شناسی مشارکت به دو نوع حداکثری و حداقلی بخش‌بندی می‌شود؛ در مشارکت حداکثری مردم حداکثر آرا را به حداقل گزینه‌ها می‌دهند و در مشارکت حداقلی آرا بین افراد رادیکال‌تر و حداکثر حداقل‌ها تقسیم می‌شود.

این جامعه‌شناس سیاسی با اشاره به اینکه یکی دیگر از ویژگی‌های جوامع سنتی ساختار تشخص‌گرای آن است که در آن شخصیت‌ها از اهمیت بیشتری برخوردارند، تصریح کرد: در این جوامع توده مردم به شخصیت‌های خاص نگاه می‌کنند که جهت‌گیری‌شان به کدام سمت است؛ برای مثال در استان هم‌جوار یعنی سیستان و بلوچستان اکثریت مردم به انتخاب و جهت‌گیری شخصیتی خاص اعتماد کردند، این نوع اعتماد به شخصیت‌ها در بندرعباس نیز با رنگ و بوی کمتری وجود دارد.

دولتی که منشور حقوق شهروندی ارائه می‌دهد باید بر اساس شایستگی پست بدهد

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در این نوع جوامع با پدرخوانده‌هایی مواجه هستیم و حتی رأی به لیست امید نیز نتیجه گفت‌وگوی بین پدرخوانده‌هاست، عنوان کرد: دلیل شکست ائتلاف اصلاح‌طلبان به سابقه دولت یازدهم در استان بازمی‌گردد که این اختلافات از همان ابتدای دولت در میان بدنه استانداری وجود داشت؛ در هرمزگان بین اصلاح‌طلبان اجماع نظری نیست و این مسئله بافت سنتی این استان را با مشکلات بیشتری مواجه می‌کند.

عبدی با اشاره به اینکه این اختلافات در بافت اجتماعی هرمزگان و تأثیر بر ساختمان فرهنگی نخبگان استان، همگرایی در ارائه لیستی منسجم را کمتر می‌کند و حتی در تهران نیز با شدت کمتری این اختلافات در لیست امید وجود داشت، ابراز کرد: گسستگی بین نخبگان هرمزگان از آغاز دولت بر سر سهم‌خواهی‌ها به وجود آمد، دولتی که منشور حقوق شهروندی ارائه می‌دهد باید بر اساس شایستگی افراد پست‌های دولتی را انتخاب کند؛ دولتی که نخبگانش نتوانند سیاست‌های خود را به خوبی اجرا کنند در توده مردم نیز تأثیرگذار خواهد بود.

مشکل اصلی در هسته مرکزی گفتمان‌هاست

میرزاده، تحلیلگر جغرافیای سیاسی در ادامه خاطرنشان کرد: مشکل اصلی در گروها و ائتلاف‌های استان این است که تعابیر و تصاویر مختلفی از یک الگو داده می‌شود، هر کسی خود را اصلاح‌طلب اصیل یا اصولگرای راستین می‌داند و خود را در تضاد با افراد دیگر قرار می‌دهد؛ برای مثال در دوره گذشته قالیباف، ولایتی، جلیلی و رضایی اصولگرا و هرکدام مدعی کارایی و اصالت بودند و درحالی‌که از دایره اصولگرایی خارج نبودند اما تصاویر و الگوهایی که عرضه می‌کردند متفاوت بود.

وی با اشاره به اینکه افراد از میان اشخاص هم سو اما با الگوی متفاوت به کسی رأی می‌دهند که به افکار و اهدافشان نزدیک‌تر باشد، بیان کرد: مشکل اصلی در هسته مرکزی گفتمان‌هاست که نمی‌توانند گفتمان واحدی را به خورد جامعه دهند؛ اگر گفتمان واحدی وجود داشته باشد با فرض اینکه گفتمانی مطلوب است، مشکل از افرادی است که در هسته مرکزی نتوانسته‌اند آن را در جامعه جا بیندازند.

جامعه بیشتر از واقعیت‌ها به تفاسیری که از دل گفتمان‌ها بیرون می‌آید رأی می‌دهد

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان با بیان اینکه جامعه بیشتر از اینکه به واقعیت‌ها رأی دهد به بازنگری‌ها و تفاسیری که از دل گفتمان‌ها بیرون می‌آید رأی می‌دهد، اظهار کرد: بنده بیشتر مشکل را در نخبگان می‌بینم، بحث جامعه ملی هم مطرح است اما همین مباحث در استانی با مختصات مشابه استان هرمزگان، خوب کار شده و رأی آورده است؛ هرچند در سیستان و بلوچستان شخصی مانند مولوی عبدالحمید که اجماعی حداکثری روی نظرش وجود دارد و نمی‌توان آن را با هرمزگانی که حتی در اهل سنت آن نیز تشتت مذهبی وجود دارد مقایسه کرد.

این تحلیلگر جغرافیای سیاسی با اشاره به اینکه بنده به عنوان یک معلم از خود می‌پرسم که آیا ارجاع دادن همه این موضوعات به یک گفتمان مطلوب است یا خیر، افزود: چه اشکالی دارد افراد از طیف‌های مختلف وجود داشته باشد؟ ممکن است بابت آن هزینه زیادی را متحمل شویم و اجماع در تصمیم‌گیری را با مشکل مواجه کند اما الزاماً بد نیست و لااقل برای دموکراسی خوب است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگر منافع  و مصالح شخصی و تبانی گروهی پشت قضیه وجود نداشته باشد و گروه‌های مختلفی وارد شوند و مردم در مورد آن به اجماع نظر نرسند مهم نیست، اضافه کرد: در غیر این صورت دلیل به اجماع نرسیدن بسیار مهم است و باید آسیب‌شناسی شود.

تکثر عقاید یکی از نمودهای دموکراسی است

هاشمی‌زاده ، جامعه‌شناس ارتباطات در ادامه با اشاره به اینکه تکثر یکی از نمودهای دموکراسی است و عدم اجماع بد هم نیست، تصریح کرد: سلیقه‌های مختلفی باید تربیت شوند اما از این جهت که سبد رأی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را تحت تأثیر قرار می‌دهد جای نقد دارد؛ عدم اجماع در بحث مدیریت‌ها و حضور افراد در سمت‌ها نیز به مناقشات درون‌گروهی دامن رده و در استان فصل‌الخطاب است.

وی با بیان اینکه در سیستان و بلوچستان مولوی عبدالحمیدی وجود دارد که حرف آخر را او می‌زند اما در هرمزگان حرف آخر را همه می‌خواهند بزنند، عنوان کرد: همان‌طور که دیدیم ده‌ها لیست توسط افرادی که منتسب به اصلاحات بودند ارائه شد که مورد استقبال مردم قرار نگرفت و در جایی که باید بالادستی وجود داشته باشد که همه را به اجماع برساند وجود ندارد و نزاع‌ها بیشتر بین نخبگان است تا درون گفتمانی!

عدم اجماع نخبگان واقعیتی دیالکتیکی است

عبدی ، جامعه‌شناس سیاسی در ادامه این نشست با اشاره به اینکه عدم اجماع نخبگان واقعیتی دیالکتیک است که تنها از خود نخبگان سرچشمه نمی‌گیرد و سطوح مختلف واقعیات اجتماعی در آن تأثیرگذار است، بیان کرد: همان‌طور که نخبگان این عدم اجماع را در جامعه تولید می‌کنند، بستر اجتماعی و فرهنگی جامعه تیز چنین نخبگانی را به وجود می‌آورد و این یک رابطه دوسویه است؛ نخبگان فرهنگ را بازتولید کرده و چنین فرهنگی نیز چنین نخبه‌ای را تربیت و وارد جامعه می‌کند.

وی در خصوص علت عدم اجماع در اهل سنت استان هرمزگان، خاطرنشان کرد: در هرمزگان نخبه‌ای که سرآمد و فصل‌الخطاب باشد یا نداریم یا به شدت سیستان و بلوچستان نداریم؛ در جوامع سنتی این چنینی یا یک نخبه وجود دارد که سرآمد همه نخبگان است و سایر نخبگان هویت خود را ذیل او تصور می‌کنند و بنابراین با او به تقابل نمی‌رسند و یا چنین نخبه سرآمدی وجود ندارد؛ در هرمزگان نه‌تنها در اهل سنت بلکه در سیاست هم نه در اصولگرایان و نه اصلاح‌طلبان چنین فردی وجود ندارد و چندپارگی‌های عمیقی را به‌خصوص در اصلاح‌طلبان شاهد هستیم.

پدیده دیگر هرمزگان، ظهور نخبگانی جدید به‌واسطه رشد اقتصادی منطقه است

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم با بیان اینکه پدیده دیگری که در هرمزگان وجود دارد، ظهور نخبگانی جدید به‌واسطه رشد اقتصادی منطقه است، ابراز کرد: برای مثال فردی در منطقه‌ای به‌واسطه این رشد اقتصادی (و نه توسعه اقتصادی) سرآمد است و به کاندیدایی اعتماد و از او حمایت می‌کند، شخص دیگری که در منطقه دیگری سرآمد است برای ابراز وجود نامزدهای دیگری را برای تقابل انتخاب می‌کند.

این جامعه‌شناس سیاسی با اشاره به اینکه تضاد تعریف‌شده در جامعه مفید است اما نباید آشفتگی را با تضاد تعریف‌شده یکی بدانیم، اظهار کرد: با ظهور این پدیده آخر در هرمزگان آشفتگی بسیاری را در انتخابات دیدیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در جوامع سنتی توده مردم درک عمیقی از گفتمان‌ها ندارند و به نخبگان رجوع می‌کنند بنابراین علت اصلی عدم اجماع خود نخبگان هستند و گفتمان‌ها، افزود: اگر تغییر و پویشی در نخبگان و بسترهای اجتماعی به وجود آید در جامعه نیز تغییرات شکل می‌گیرند؛ در بندرعباس و قشم به علت رشد اقتصادی، مهاجرپذیری و تعدد دانشگاه‌هایی که وجود دارد احتمال برخی تغییرات محتمل‌تر است کما اینکه در روستاهای قشم مردم به سطحی از آگاهی رسیده‌اند اما این شرایط در جاهایی مثل رودان و میناب وجود ندارد.

میرزاده ، تحلیلگر جغرافیای سیاسی نیز با اشاره به اینکه قشم کارکردی اقتصادی دارد و مردم آن در تصمیم‌گیری‌های خود برای افراد تاجر که منفعت مالی بیشتری داشته باشند اهمیت بیشتری قائل‌اند، اضافه کرد: حتی اهل سنت قشم نیز بیشتر خود را بیزنسمن می‌بینند تا مذهبی، ضمن اینکه مناطق حاشیه‌ای به دلیل اشتراکات فرهنگی با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس واگرایی از فرهنگ ملی و همگرایی با فرهنگ منطقه پیرامون خود داشته و به‌واسطه این رشد اقتصادی همگرایی بیشتری در خود دارند.

چندپارگی‌های فرهنگی مانعی برای رسیدن به اجماع نظر هرمزگانی‌ها

هاشمی‌زاده ، جامعه‌شناس ارتباطات در خصوص اینکه جامعه هرمزگانی به سطحی از آگاهی خواهد رسید که برای رسیدن به هدفی بزرگ‌تر از منافعی کوچک‌تر بگذرد یا خیر، تصریح کرد: شبکه‌های اجتماعی فضای بسیار وسیعی را در اختیار نخبگان قرار داد تا در انتخابات بتوانند صدای خود را بدون سانسور به مصرف‌کنندگان برسانند، نخبگان در کلان‌شهرها توانستند کنشگری و تعاملی را در جامعه به وجود بیاورند و در استان‌های هم‌جوار هرمزگان نیز توسعه فرهنگی تأثیر بسیاری داشته و نخبگان توانستند درک و فهم برخی مسائل را به سطح جامعه برسانند.

وی ادامه داد: در هرمزگان چندپارگی‌های فرهنگی می‌تواند مانعی باشد برای رسیدن به اجماع نظر بر نظرات نخبگان هرچند که در جوامع یکدست‌تر مثل شرق استان پذیرش حرف نخبگان برای توده مردم راحت‌تر است، اما تأثیرات هم‌جواری نخبگان با جوامع نخبگانی بزرگ‌تر می‌تواند باعث شکوفایی بیشتر آن‌ها شده و نقش آن را نباید نادیده گرفت.

توسعه در هرمزگان تجددی آمرانه با رویکردی ملی است

میرزاده ، تحلیلگر جغرافیای سیاسی عنوان کرد: در هرمزگان رشد اقتصادی داشته‌ایم اما متأسفانه توسعه اقتصادی نداشته‌ایم، ابعاد توسعه با هم لینک و پیوسته هستند، در هرمزگان کارخانه‌ها و بسترهای رشد اقتصادی ساخته شده‌اند اما نتوانسته‌اند جامعه محلی را درگیر خود کنند؛ چیزی که خلق‌الساعه بیاید و زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی آن فراهم نشود زمان بسیاری می‌برد تا جا بیفتد و این‌ها اتفاقاتی بیرونی است که جامعه نقشی در پدید آوردن آن‌ها ندارد.

وی با بیان اینکه اگر این رشد اقتصادی در اثر تلاش و پویایی اجتماعی و اقتصادی گروه‌های محلی اتفاق می‌افتاد و تصمیمات تحمیلی از پایتخت اعمال نمی‌شد می‌توان گفت به توسعه اقتصادی رسیده‌ایم و می‌توان اجماع نظری در سطح جامعه ایجاد کرد، ابراز کرد: متأسفانه توسعه در هرمزگان تجددی آمرانه بوده و با رویکرد ملی صورت گرفته و حتی نمی‌توان گفت که توسعه‌ای شکل گرفته است، توسعه باید همراه با بهبود وضعیت باشد که با توجه به شرایط موجود تنها رشد اقتصادی داشته‌ایم که به علت متوازن نبودن آن با رشد فرهنگی باعث بدتر شدن شرایط شده و در به اجماع رساندن نظر مردم تأثیر منفی را داشته است.

گفتمان "سرحدی" و "بندری" نتیجه الگویی تحمیل‌شده از بالا به هرمزگان

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان با اشاره به اینکه گفتمان "سرحدی" و "بندری" نتیجه الگویی است که از بالا به استان هرمزگان تحمیل‌شده است، بیان کرد: در قالب طرح آمایش سرزمینی هرمزگان در پارسیان به سراغ مردم رفتیم و متوجه شدیم آن‌ها نمی‌خواهند شهرشان مثل عسلویه و بوشهر توسعه اقتصادی و صنعتی داشته باشد چراکه از تجربه آن‌ها درس گرفته و متوجه شدند این طرح‌های تحمیلی از بالا تأثیری در بهبود کیفیت زندگی آن‌ها ندارد.

این تحلیلگر جغرافیای سیاسی با بیان اینکه تعبیر جامعه محلی از اصطلاح "سرحدی‌" ها این است که منطقه‌شان را اشغال کرده و بدون اینکه سودی را به مردم منطقه برسانند فرصت‌ها را نیز از آن‌ها می‌گیرند، اظهار کرد: برای مثال پس از احداث سد جگین و طرح آب‌رسانی به شهرستان بشاگرد، زمین‌های کشاورزی زیادی را در این منطقه ایجاد کردند و مردم این منطقه که تجربه کشاورزی را نداشتند حتی برای بهره‌برداری از محصولات یک‌ساله‌شان هم به این زمین‌ها نرفتند؛ وقتی توسعه محلی نباشد خروجی خوبی هم نخواهد داشت.

اجماع مردم غرب هرمزگان در انتخابات 94 یک استثنا بود/ قاعده اصلی طایفه‌گرایی است

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اصلاح‌طلبان در سطح ملی به علت عدم اجماع در سال 84 متحمل شکست سختی شدند، افزود: مردم هرمزگان هنوز چنین شکستهابی را تجربه نکرده‌اند و تا زمانی که  فردبه‌فرد جامعه چنین تجربیاتی را نداشته و طعم تلخ شکست را نچشند نمی‌توانند به اجماع برسند؛ در خصوص تجربه مردم غرب هرمزگان در سال 94 نیز از نظر بنده به اجماع رسیدن مردم غرب هرمزگان در سال 94 برای پیروزی یک کاندیدای اصلاح‌طلب تنها یک استثنا بوده و قاعده همین طایفه‌گرایی هست که وجود داشته و دارد.

میرزاده در ادامه صحبت های خود از مفهومی با عنوان حفره‌های نام برد آن را بزرگترین چالش دولتهای محلی عنوان کرد و مدعی شد در جاهایی که دولت حضور مؤثری ندارد همپوشانی بالایی با شرق استان دارند. وی  اضافه کرد: دولت در شرق استان حفره‌هایی دارد که هرچه در آن بریزد به این زودی‌ها پر نخواهد شد، روند تاریخی اجرا شده دولت در این منطقه مشکلاتی را ایجاد کرده که مدیریت آن را دشوار ساخته است.

در جایی که دولت حفره ایجاد می‌کند رقیبان حفره‌ها را پر می‌کنند

وی با اشاره به اینکه مناطق شرق استان درمانده، ورشکسته و نیازمند تزریق بودجه مستمر از بیرون برای تأمین معیشتشان هستند، تصریح کرد: این مناطق نقاط غفلت دولت بوده‌اند و در جایی که دولت نسبت به حفره ها غفلت می‌کند، گروه رقیبان دولت این حفره‌ها را پر می‌کنند؛ برای مثال بنیاد علوی که سمت‌وسویی اصولگرایی دارد در این مناطق جور حفره‌های دولت را می‌کشد و طبیعی است که گرایشات مردم به این سمت سوق پیدا می‌کند.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان با بیان اینکه آقای ذوالقدر به علت تعلقات محلی و نه به‌واسطه گفتمان اصلاحات توانست به کرسی مجلس دست پیدا کند، عنوان کرد: مرجعیت مذهبی اهل سنت اثر این حفره‌ها را کم می‌کند و اهل سنت با شاخص‌های دیگری رأی می‌دهند؛ در دهه گذشته در شرق هرمزگان جریانی روی شکاف‌ها و چالش‌های این منطقه سرمایه‌گذاری کرد و بر سمت‌وسوی فرهنگی عقیدتی جامعه شیعی آن اثر گذاشت و شرق استان را به سمت بخش رادیکال اصولگرایان یعنی هوادارن آقای جلیلی کشاند.

عامل توفیق رییس جمهور منتخب، برد رسانه های اجتماعی بود و نه عملکرد ستادهای انتخاباتی

عبدی ، جامعه‌شناس سیاسی با اشاره به اینکه جامعه‌ای که بافت و سامانش سنتی و در حال دگرگونی است، ملاک رأی‌دهندگانش گفتمان طیف‌ها نیست، ابراز کرد: در این مناطق شبکه‌های اجتماعی حقیقی که نخبگان و طایفه‌های محلی هستند به جای توده مردم فکر می‌کنند؛ باید دید که در شرق استان لایه زیرین جامعه، تشیع و تسنن به چه سمت‌وسویی هستند.

وی با بیان اینکه ستاد آقای روحانی در هرمزگان بسیار ضعیف عمل کرد، خاطرنشان کرد: علت بالاتر بودن درصد آرای رئیس‌جمهور منتخب در استان تنها برد رسانه‌های اجتماعی و تلاش افراد پای‌کار خارج از ستاد بوده که اکنون دیده نمی‌شوند و سهم خواهی هم ندارند، بوده است؛ برای مثال مردمی که برای جشن پیروزی آقای روحانی در جلوی ستادش در بندرعباس و در پارک غدیر جمع شده بودند به صورت کاملاً خودجوش آمدند درحالی‌که ستاد آقای رئیسی توسط شبکه‌ای سنتی اداره می‌شد و اکثر آرای این جبهه اصولگرایی از قشر سنتی و محروم جامعه بود که با رسانه‌های امروزی چندان عجین نشده‌اند.

حاشیه نگاری ایسنا:

*پس از پایان نشست، از سوی حاضرین سوالاتی مطرح شد که مهم ترین آن می توان به سوال یکی از حضار مبنی بر تأثیر عملکرد ستادهای انتخاباتی ریاست جمهوری در استان هرمزگان در میزان جلب آرای کاندیدا بود که هر سه جامعه شناس حاضر در این نشست میزان تأثیر ستاد رئیس جمهور منتخب را کمرنگ و به نوعی جلب آرا را ناشی از حرکت های خودجوش مردمی و فضاسازی در رسانه های فضای مجازی اشاره کردند.

*یکی از حضار در این جلسه به انتقاد از عدم فعالیت ستادهای انتخاباتی ریاست جمهوری در میان محلات ضعیف شهر بندرعباس انتقاد کرد و خواستار توجه به تمامی اقشار در فعالیت های انتخاباتی و پس از آن شد و عدم مشارکت دانشجویان در فعالیت های سیاسی را ناشی از دلزدگی آن ها دانست.

*یکی دیگر از حضار خواستار مقایسه آمار در سبد آرای جبهه اصولگرایان و اصلاح طلبان در انتخابات های گذشته تاکنون شد که دبیر جلسه این نشست را تحلیل رفتار انتخاباتی دانست و مقایسه آمار را خارج از اهداف اولیه آن دانست.

* پوشش آنلاین این نشست برخی از کانال های فضای مجاری نشان از اهمیت این موضوع و به نوعی مناسب بودن زمینه تداوم برگزاری آن بود.

*حضور دانشجویان و فعالین اجتماعی از طیف های مختلف سیاسی جالب توجه بود.

*با توجه به برگزاری این نشست در ماه مبارک رمضان این نشست بیش از سه ساعت به طور انجامید.

تهیه و تنظیم از لیدا رضائی، خبرنگار ایسنا، منطقه خلیج‌فارس