بررسی ابعاد اجتماعی انتخابات دوازدهم

به گزارش روابط عمومی ایسپا، چهاردهمین نشست از سلسله نشست های عصر گفت و گو با موضوع «بررسی ابعاد اجتماعی انتخابات دوازدهم» در تاریخ دوم خردادماه سال 1396 در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) با حضور اساتید گرامی آقای دکتر حاضری، خانم دکتر سمیه توحیدلو، پژوهشگران گرامی آقایان دکتر امیر و دکتر عاملی برگزار گردید.

در ابتدای نشست دکتر سمیه توحیدلو، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تاکید بر تحلیل جامعه شناختی از فضای انتخابات گفت: « برای اینکه فضای انتخاباتی امسال را بتوانیم تحلیل کنیم باید یک تحلیل جامعه شناختی از فضای انتخاباتی در مقایسه با سال 92 انجام دهیم. سال 96، 55 میلیون واجد شرایط داشتیم سال 92، 50 میلیون بود. سال 92 مجموع اصولگراها 16 میلیون و روحانی 18 میلیون، و امسال حدود 1۶ میلیون به سبد اصولگراها ریخته شده و 2۴ میلیون به سبد آقای روحانی. ظاهر امر این است که آرای اضافه باز هم در سبد آرای  روحانی ریخته است».

در ادامه وی به تقسیم بندی آرای اصولگرایان در انتخابات دوازدهم پرداخت: «گروه اول کسانی که رأی ایدئولوژیک می‌دهند و دال مرکزی در گفتمان ایشان اسلام و انقلاب است. گروه دوم سنتی اصولگرها هستند و هرگونه تغییر برایشان سنگین است. گروه سوم رأی مرکز و حاشیه است. این گروه اکثر اوقات رای تعیین کننده ای دارند. استان‏های مرزی همیشه رأی سیاسی می دهند، چه در سبد اصولگرایی و چه اصلاح‌طلبی. گروه چهارم، گروهی که به سبب شغل یا هرچیز دیگری حفظ حاکمیت مهم است. به ایدئولوژیک‌ها و سنتی ها هم تعلق ندارند. حفظ وضعیت موجود برای حفظ منافع شخصیشان اهمیت دارد».

عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: « 1۵ میلیون رأی نداده یا تحریمی داریم. برخی از رأی نداده ها فعال و برخی منفعلند. منفعلین کسانی هستند که یا شناسنامه ندارند، بیمارند و به هردلیل نتوانسته‌اند رأی دهند. بخش دیگرشان افراد بی‌تفاولت، سرخورده و ناامید هستند. از بین رأی نداده‌ها برخی فعالانه انتخابات را تحریم کردند به این معنا که در تلاش بودند تا کسی رای ندهد».

وی افزود: « 24 میلیون نفری که به روحانی رأی دادند را  گروه وسط می نامم. گروهی که هم رأی دینی داشتند و هم رأی حاکمیتی و سنتی. بخش زیادی از اصلاح‌طلبان و تحول‌خواهان در این دسته می‌گنجند».

توحیدلو ضمن مهم دانستن شناخت سبک زندگی نسل جدید گفت: « نکته‌ای که اینجا مهم است توجه به یک مفهوم است. مفهومی که سبک متفاوت زندگی و یا سبکی متفاوت از هنجارهای تبلیغی را دربر می‌گرفت. آنقدر مهم بود که حتی در بخش اصول‌گرایی ردی از ارزش‌گرایی نبود و گفتمان حزب‌الله حذف شده بود و در نهایت هم دیدار آقای رئیسی و خواننده زیرزمینی نمایشی از اهمیت این موضوع دارد».

دکتر توحیدلو در انتها گفت: «درواقع اگر قرار باشد درباره انتخابات 9۶ حرف زد می‌توان چنین تحلیل کرد که حضور نسلی متفاوت چهره‌ جدیدی برای این انتخابات ساخته و پدیده مهم انتخابات پررنگ شدن سبک‌های متفاوت و غیر رسمی زندگی است. هرچند هنوز مهم ترین مطالبه عدالت اجتماعی است. اما هرچه هست با گفتمان لذت آن هم از نوع فردمحور قابل بررسی است».

سپس دکتر عاملی، پژوهشگر علوم اجتماعی در بررسی فرایند مردم سازی در حکومت پسا انقلابی گفت: «فرایند مردم سازی در حکومت پسا انقلابی در ایران  فراز و نشیب های زیادی داشته است. اگر این فرایند را از زاویه انتخابات های سیاسی دنبال کنیم اولین گام فراخواندن و مردم سازی  بعد از انقلاب در فروردین 1358 صورت گرفته است».

در ادامه پژوهشگر علوم اجتماعی در تحلیل ابعاد اجتماعی دوم خرداد سال 76 گفت: «دوم خرداد اما اتفاق دیگری رقم خورد. برای اولین بار مردم تصمیم گرفتند مردمانی برای خود باشند. و از این رو برای اولین بار فردی کم نام نشان تر توانست رای بیشتری را علیرغم خواست حاکمیت بدست آورد».

وی در ادامه به تحلیل انتخابات سال 1384 پرداخت: «شکافی که کمتر از یک دهه بعد در انتخابات سال 1384 سرباز کرد. اگرچه از بسیاری جهات انتخابات سال 84 تداعی کننده دوگانه فقیر و غنی انقلاب 1357 بود اما واقعیت امر این بود که اینبار نیز مانند دوم خرداد «مردم مردم» فارغ از تعلقات ایدئولوژیک پا به میدان مبارزه گذاشته بودند».

عاملی در تحلیل آخرین انتخابات ریاست جمهوری گفت: «در آخرین انتخابات ریاست جمهوری در سال 96 دو جبهه و دو گفتمان در برابر یکدیگر صف آرایی کردند که هرکدام از جبهه ها نماینده آقای خاتمی و احمدی نژاد بود».

در پایان دکتر عاملی به ماهیت مردم شرکت کننده در انتخابات پرداخت: «اما نکته مهم در این میان ماهیت مردم شرکت کننده در انتخابات بود. مردمانی که به خوبی از ارزش مطاعی که در دست داشتند با خبر بودند از این رو بدنبال آن بودند. مردمانی که آشکارا بدنبال آن بودند که «مردم مردم» باشند، نه مانند«مردم دولت».

در ادامه نشست دکتر امیر، پژوهشگر علوم اجتماعی با بیان اینکه با رمز گشایی تصاویر اینستاگرامی می توان از «دست پر رئیس جمهور» در این حوزه سخن گفت، گفت: «عکس هایی که در فضای مجازی آقای روحانی گذاشته است در این مدت 70 عکس و آقای رئیسی  100 عکس بود. که عکس هایی که در اینستاگرام آقای روحانی گذاشته شد بسیار حساب شده است که بنده فقط فرصت کردم تنها 30 عکس آن را تهیه کنم.

به عنوان نمونه عکسی که  کوهنوردی آقاي روحانی است که کنار جوانانی است که از لحاظ پوشش آزاد هستند و چتری که در دست روحانی است نماد حامی بودن رئیس جمهور از قشر جوان است.

وي ادامه داد در  عکس های بعدی درباره توسعه و اقتدار ایران است که رئیس جمهور با چهره ای خندان در کنار وزرای خود با قشرهاي  مردم عکس گرفته است(عکس از پارس جنوبی، افتتاح پالایشگاه)

وي سپس به مقوله ها يي چون مردم، آزادی و تکثر، پاسداري از ارزش ها، ایران و اسلام اشاره نمود.

وي اشاره كرد كه رييس جمهور برخلاف ديگر كانديداها بسیار درباره همراهان شفاف عمل کرد و عکس هایی در کنار  آنان با لب خندان منتشر نمود.

وی در انتها گفت: « اگر چه تیم رسانه ای روحانی 4 سال ضعیف عمل کرد اما در این مدت رسانه روحانی به خوبی عمل کرد».

در پایان نشست، دکتر حاضری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس ضمن شگفت آور نبودن نتایج انتخابات و تطابق نظرسنجی ها با نتایج انتخابات گفت: « انتخابات امسال را نمی توان انتخابات شگفت آوری دانست زیرا انتخاباتی بود که با نظرسنجی ها سازگار بود اما ترکیب و آرایش آرای روحانی نکته و شگفتی دارد. به عنوان محقق اجتماعی به هیچ وجه از مدل تحلیل غرب نمی توانستم حدس بزنم چه کسی پیروز انتخابات خواهد شد و اگر انتظار پیروزی داشتم هم پیروزی طبقه متوسط بالابر طبقه پایین و لایۀ پنهان بود».

وی در ادامه گفت: «از طبقات پایین انتظار نمی رفت که به آقای روحانی رای بدهند، و به وعده های افزایش یارانه، نه بگویند».

دکتر حاضری با بیان اینکه وعده های دروغین دیگر برای جذب رای مردم بی اثر است گفت: « قشر طبقه پایین   تجربه وعده های دروغین احمدی نژاد را داشته اند».

وی در ادامه تحلیل رای قشر ضعیف جامعه گفت: « این قشر از جامعه با تجربۀ تلخ دوران احمدی نژاد و عقلانیتی که در این مدت به دست آوردند به وعده های غیرواقعی کاندیداها نه گفتند و به آقای روحانی رای دادند. و نکته جالب در اینجاست که مردم آمریکا در انتخابات ریاست جمهوریشان بیشتر اسیر پوپولیسم شد تا جامعۀ ایران».

حاضری در ادامه صحبت هایش به تحلیل سبد آرای آقای رئیسی پرداخت: «سوال که وجود دارد این است که چه کسانی به آقای رئیسی رأی دادند؟ این 15 میلیون رأی، رای به تفکر نیست بلکه به نظرم نزدیک به 50% آن رأی، رأی ایدئولوژیک و تکراری است. 30 درصد آرا نیز برای گروهی است که حقیقتاً از یک جریان کاملاً مخالف اسلام و ضد دین ترسانده شدند و دقیقا رای این دسته به معنای نه به بی اسلامی است. 20 درصد آرا هم برای آن دسته کسانی است که وعده های انتخاباتی را باور کرده اند».

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه به تحلیل سبد آرای آقای روحانی پرداخت: « طور کلی دلایل رای به روحانی می توانند اینگونه باشد:

1- 30 درصد رای بخاطر کارنامه موفق اصلاح طلبان.

2- 40 تا 50 درصد رای بخاطر گرایش به اسلام و انقلاب که قرائتی دموکراتیک و آزادی خواهانه دارد و اسلامی که جریان مقابل تعریف می کنند را انحراف از اسلام می دانند.

3- 10 تا 15 درصد رای نه بخاطر روحانی و نه بخاطر اصلاح طلبان بلکه رای سلبی اصولگرایان است از ترس حاکم شدن جریان انحرافی».