رای آری مردم ترکیه؛ خداحافظی با نخست وزیری

در حالیکه مردم ترکیه فردا (یکشنبه) به پای صندوق های رای خواهند رفت تا نظر خود را در مورد اصلاحات قانون اساسی اعلام کنند، نظرسنجی ها نشان دهنده دو دستگی در میان ترک ها برای پذیرش یا رد این اصلاحات است. با این حال رای «آری» امید بیشتری دارد.

به گزارش روابط عمومی ایسپا به نقل از شفقنا، در روز یکشنبه 16 آپریل 2071 برابر با 27 فروردین 139۶، مردم ترکیه در یک همه پرسی شرکت می کنند تا نظر خود را درباره یک سری اصلاحات قانون اساسی که چندی پیش در پارلمان این کشور به تصویب رسید، اعلام کنند. در واقع این همه پرسی درباره تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاست جمهوری است. بنابراین رای «آری» مقام نخست وزیری را برمی اندازد و قدرت را به دست مقامی با عنوان رییس جمهور می دهد. به علاوه مقام ریاست جمهوری بر تمامی نهادهای اجرایی از جمله ارتش قدرت خواهد یافت و توانایی انتصاب مقامات کلیدی قضایی را بدون نظر پارلمان خواهد داشت.

حزب حاکم عدالت و توسعه با حمایت حزب اپوزیسیون حرکت ملی در دسامبر گذشته این اصلاحات را خواستار شد. با این حال مخالفان هدف این همه پرسی را تلاش رجب طیب اردوغان برای دستیابی به قدرت بیشتر می دانند.

پایه های نظام سیاسی حاضر ترکیه یک قانون اساسی است که در سال 1982 توسط ژنرال هایی که دو سال پیش از آن یک کودتای نظامی را به سرانجام رساندند، تنظیم و تصویب شده است. آن قانون تاکنون 18 بار در ۶ دولت پیاپی اصلاح گردیده است. در سال 2007 نیز یک همه پرسی برای اصلاح قانون اساسی انجام شد تا رییس جمهور با رای مستقیم مردم انتخاب شود. اما در حالیکه آن رفراندوم حدود ۶0 درصد آراء موافق را داشت، به دلیل بی ثباتی ها و ناکارآمدی ها، ترتیب اثر داده نشد.

موضع گیری احزاب مختلف ترکیه 

در این همه پرسی کمپین «آری» متشکل از حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP)، حزب حرکت ملی (MHP) و حزب همبستگی بزرگ (BBP) -که در پارلمان نماینده ای ندارد- است.

دو حزب دیگری که دارای کرسی در پارلمان هستند یعنی حزب جمهوری خواه خلق (CHP) و حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) -که حامی کردهاست- کمپین «نه» را شکل داده اند. حزب محافظه کار سعادت (FP) نیز که همچون حزب عدالت و توسعه درمیان مردمان مذهبی ترکیه طرفدار دارد، بخشی از کمپین «نه» است.

FP تنها 0٫۷ درصد از آراء را در انتخابات عمومی 201۵ از آن خود کرد اما می تواند بر حامیان AKP تاثیر بسزایی بگذارد چرا که این همان حزبی است که در سال 2001 حزب عدالت و توسعه از آن نشات گرفت.

واجدین شرایط در استانبول تنها یک پنجم کل رای دهندگان هستند. در انتخابات عمومی گذشته AKP برنده ۴9 درصد آراء در استانبول شد در حالیکه MHP تقریبا 9 درصد آراء این شهر را به خود جلب کرد. در آن سال AKP اسلامگرا به طور کلی ۴9٫۵ درصد آراء را به دست آورد در حالیکه MHP حدود 12 درصد آراء، CHP بیش از 2۵ درصد و HDP حدود 11 درصد آراء را کسب نمودند و حزب راستگرای BBP اندکی بیش از نیم درصد آراء را به خود جلب کرد.

نظرسنجی ها چه می گویند؟ 

کریستین ساینس مانیتور در روز جمعه اعلام کرد که نظرسنجی ها به طور هراسناکی نشاندهنده یک شکاف ۵0-۵0 در میان حامیان کمپین های «آری» و «نه» به اصلاحات اردوغان است.

اما نتایج دو نظرسنجی که در روز پنج شنبه از سوی رویترز منتشر شد مبین پیشتازی اندک کمپین «آری» است.

شرکت نظرسنجی Konda می گوید رای دهندگان به «آری» ۵1٫۵ درصد هستند هرچند این مطالعه 2٫۴ درصد ضریب خطا دارد. این نظرسنجی که با پرسش رودررو از 3462   شهروند ترکیه در 30 استان این کشور طی روزهای 7 تا 9 آپریل 2017 انجام شده نشان می دهد که احتمال پیروزی اصلاحات حدود 90 درصد است. این نتایج همچنین حاکی از آنست که سهم افراد بلاتکلیف از 20 درصد در ماه ژانویه اکنون به 9 درصد کاهش یافته است.

نظرسنجی Gezici نیز خبر از حمایت ۵1.3 درصدی از کمپین «آری» می دهد در حالیکه کمپین «نه»، ۴8.7 درصد حامی دارد. این نظرسنجی نیز با پرسش رودررو از 1400 شهروند ترک در 10 استان ترکیه طی روزهای 8 و 9 آپریل انجام شده است. نظرسنجی پیشین گزیجی که در هفته پیش انجام شد، حامیان رای «آری» را 53.3   درصد تخمین زده بود. این شرکت نظرسنجی اعلام داشته که بسیاری از مردم نمی خواهند نظرات خود را بیان کنند و سهم افراد بلاتکلیف را 9.9 درصد ارزیابی می کند.

دو نظرسنجی دیگر که نتایجشان در روز چهارشنبه منتشر شد، رای «آری» را ۵1-۵2 درصد پیش بینی کرده اند.

نظرسنجی ANAR با پرسش رودررو از ۴ هزار شهروند ترک در روزهای ۵ تا 10 آپریل در 2۶ استان، سهم رای «آری» را ۵2 درصد تخمین زد و شرکت نظرسنجی Konsensus نیز که در روزهای 2 تا 8 آپریل در ۴1 استان ترکیه، 2 هزار نفر را مورد پرسش قرار داده، رای آری را ۵1.2 درصد قلمداد کرده است.

بنابراین میانگین 9 نظرسنجی که از سوی رویترز رصد شده است رای «آری» را ۵0.9 درصد تخمین می زند.

منابع: livemint ، نیویورک تایمز ، شینهوا ، کریستین ساینس مانیتور ، رویترز ، The Star