به گزارش روابط عمومی ایسپا، دهمین نشست از سلسله نشست های عصر گفت و گو با موضوع «کیفیت زندگی مردم ایران در شهرهای جدید» در تاریخ 11 آبان 1395 در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با حضور دکتر حسین ایمانی جاجرمی عضو هیئت مدیره شرکت عمران شهرهای جدید و استاد گروه مطالعات توسعه دانشگاه تهران ، در ساختمان شماره 2 جهاد دانشگاهی، سالن شهید صبوری برگزار گردید.

جاجرمی در ابتدای نشست به اهمیت کیفیت زندگی در دنیای امروز پرداخت. وی گفت: « بحث کیفیت زندگی در دنیای امروز دارای اهمیت است و بر جذابیت شهرها برای زندگی تأثیر جدی می گذارد. وی افزود: « شهرهای جدید، بعد جدید زندگی شهری در ایران است، که در تاریخ شهر بی سابقه است. و آنطور که برنامه ریزی شده است باید حدود چهار میلیون نفر در خود جای دهند که تا الان حدود هشتصد هزار نفر در شهرهای جدید ساکن شده اند. یکی از ویژگی های شهر و تمدن شهری مسئلۀ نهادینه شدن و ثبات تمدنی است، شهرهای جدید هم چنان تا نهادینه شدن و ثبات تمدنی،جمعیت پذیری را خواهند داشت. تمدن شهری شهرهای جدید یک مسئله بسیار مهم است و در کوتاه مدت امکان ایجاد یک چنین تمدنی وجود ندارد و جای کار بسیاری دارد.»

عضو هیئت مدیره شرکت عمران شهرهای جدید، اظهار داشت: «یکی از گرفتاری های ما آن است که این حوزۀ سیاستگذاری شهری عمدتا در اختیار مهندسان بوده است و علوم انسانی و علوم اجتماعی هنوز در این حوزه وارد نشده است. و کیفیت زندگی می تواند نقش جدی در سیاستگذاری اجتماعی شهرهای جدید داشته باشد.»

دکتر جاجرمی تأکید کرد: « شهرهای جدید می توانند یک پاسخی به بحران های شهری باشند یا خود شهرهای جدید آغاز مشکلات جدید باشند، بنابراین وجود شهرهای جدید، مسأله ای است که جای تحقیق بسیار دارد. شهرهای جدید مسائلی داشتند که مسکن مهر هم آن را تشدید نموده است. بنابراین ما مسئلۀ شهرهای جدید نداریم بلکه بحران های مسکن مهری را داریم که قرار است در شهرهای جدید ساخته شود و این بحران ها به شهرهای جدید منتقل شده است.»

وی افزود: « در برخی شهرهای جدید تقابل طبقاتی قابل مشاهده است. که همین مسئله ای جدیدی را بروز خواهد داد که باید به آن توجه کرد. بنابراین مسائل اجتماعی برای شهرهای جدید، یک موضوع بسیار مهم و جدی است. و تقلیل مسأله زندگی به مسکن، برداشت نادرست از شهر و زندگی شهری شده است.»

در ادامه دکتر جاجرمی به نکتۀ قابل تأملی اشاره کرد: « مسأله حال حاضر شهری شدن غیر شهری است. به این منظور که قدمت تاریخی و فرهنگ غنی و هویت ندارند و زمان سیاستگذاری برای شهر باید به این ابعاد توجه ویژه کرد.»

جاجرمی بیان کرد: « یکی از سیاست هایی که کمتر به آن توجه شده مسئلۀ انتقال فقرا به نواحی برخوردار است. زمانیکه سرمایه گذار در مناطق مرفه شهری به ساخت و ساز می پردازد و سودهای بادآورده ای را می آورد حتما باید سهمیه هایی یا یارانه هایی برای گروه های کم درآمد در نظر گرفت به این دلیل که خروج فقرا از شهرهای جاافتاده و محدود شدن زندگی شهری در مناطق پردرآمد باعث شکل گیری شهرهای نابرابر می شود در نتیجه عدالت اجتماعی دچار چالش می شود.»

در ادامه بیان کرد: « باید شاهد این باشیم که دربارۀ مسئلۀ شهر، مسئله فقر و آسیب های اجتماعی یک فضای گفتگو بین متخصصین امور پدید آید و سپس یک گفتگو با مردمی که متاثر و یا ذی نفع هستند صورت گیرد و آنها هم در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها نقش داشته باشند.» 

استاد گروه مطالعات توسعه دانشگاه تهران گفت: « شهرهای جدید دارای چشم انداز فرهنگی نیستند. که مسئله بسیار مهم و جدیدی است زیرا بدون داشتن برنامۀ فرهنگی-اجتماعی نمی توان مردم را به درستی ساماندهی کرد. باید اول ویژگی های اجتماعی مردم را شناخت سپس برای آنان برنامه ریزی شهری کرد. آدم ها را نمی توان به استانداردها تقلیل داد.»

وی افزود: « دریافت همراهی و هم فکری افکار عمومی عامل تقویت شهرهای جدید است و باید مسأله سرمایه اجتماعی ساکنان شهرهای جدید احیا شود. مسأله احیای سرمایه اجتماعی تنها در سازمان های داوطلبانه صورت می گیرد یعنی فرد با اختیار خود وارد آن سازمان می شود، در سیاستگذاری ها شریک است و هر موقع که هم فرد اراده کند می تواند از آن سازمان خارج شود. پس اگر بخواهیم سیاستگذاری کنیم نمی توانیم روی دولت حساب کنیم بلکه باید به سمت تشویق شکل گیری تشکل های دواطلبانه و محلی برویم، که این تشکل ها بتوانند مردم را در یک ساختار افقی وارد تعامل کنند و بعد تداوم داشته باشند. این تداوم و ساختار داوطلبانه می تواند سرمایه اجتماعی را ایجاد کند.»

جاجرمی در ادامه به بیان داده هایی از پژوهش های انجام شده پرداخت : « 46 درصد ساکنان شهر اندیشه رضایت خود را از زندگی در این شهر ابراز کردند، پس شهر جدید اندیشه را می توان یک تجربۀ موفق دانست. 65 درصد ساکنان شهر اندیشه مستقیم از کلان شهر تهران آمده اند، بنابراین شهر اندیشه توانسته سرریز شهر تهران را بگیرد. نکته قابل توجه این است که ساکنان شهر جدید اندیشه که غیر از تهران در آنجا ساکن هستند، رضایت بیشتری از زندگی داشته اند و 55 درصد از ساکنان شهر اندیشه تمایل به مهاجرت دارند.»

وی افزود:« شهرهای جدید گل بهار نزدیک شهر مشهد و شهر جدید صدرا در شیراز، در مسئله هویت اجتماعی موفق نبوده اند. اگر مسئلۀ هویت اجتماعی را جدی نگیریم، شهرجدیدهای یک کالبد مصنوعی و بی معنا پیدا خواهند کرد. که این امر باعث می شود احساس تعلق مکانی، همبستگی و مشارکت اجتماعی بین مردم ساکن شهرهای جدید کمتر شود. شهر جدید سهند در آذربایجان شرقی است که برای هدف کاهش جمعیت و  اشتغال صنعتی و بهبود خدمات دانشگاهی برای شهر تبریز ایجاد شده است اما نتوانسته در این امر موفق باشد.»

جاجرمی در ادامه به نکتۀ قابل توجهی اشاره کرد: « در تصمیم گیری های یک طرفه خیلی زود از مسئله به راه حل می رسیم منتها آن اجرا و عمل دچار مسئله می شود اما در تصمیم گیری های مشارکتی، از شناسایی مسئله تا پیدا کردن راه حل، نوسان دارد اما وقتی که به راه حل رسیدیم دیگر دچار مسئله نمی شویم که متاسفانه در جامعۀ ما بیشتر اوقات از تصمیم گیری های یک طرفه برای سیاستگذاری های شهری استفاده می شود.» 

عضو هیئت مدیره شرکت عمران شهرهای جدید، در پایان گفت :«مجموع این مطالعات این نکته را به ما می گوید که تا اندازه ای توانستیم در موضوع کالبد، ساخت و ساز و افزایش امکانات شهری در این شهرهای جدید موفق عمل کنیم اما به لحاظ مسائل اجتماعی- فرهنگی و مسئله هویتی، خیلی موفق نبودیم. یکی از دلایل این ناکامی می تواند این باشد که مسئله اجتماعی-فرهنگی یک امر تزیینی در نزد سیاستگذاران حوزه شهری است و از بدنۀ علوم اجتماعی کشور استفاده نمی شود. گام بعدی در آینده این است که علوم اجتماعی به عرصه های سیاستگذاری، برنامه ریزی و مشارکت در تحلیل و حل مسائلی که به وجود آمده است، ورود پیدا کند.»