درست از روزی که پای دایره زنگی به خانه میلیون‌ها ایرانی باز و به یکباره تعداد تماشاگران جعبه جادویی حاوی برخی محتویات بی‌کیفیت داخلی ته کشید، بسیاری بر سر جنگ با این وسیله (که عده‌ای آن را عین «تهاجم فرهنگی» می‌دانستند) افتادند. در این جنگ تمام عیار هرچه تعداد این بشقاب گرد و آهنی در پشت‌بام خانه ها بیشتر شد، تلاش مخالفان برای مبارزه با آن هم شدت گرفت.
درست از روزی که پای دایره زنگی به خانه میلیون‌ها ایرانی باز و به یکباره تعداد تماشاگران جعبه جادویی حاوی برخی محتویات بی‌کیفیت داخلی ته کشید، بسیاری بر سر جنگ با این وسیله (که عده‌ای آن را عین «تهاجم فرهنگی» می‌دانستند) افتادند. در این جنگ تمام عیار هرچه تعداد این بشقاب گرد و آهنی در پشت‌بام خانه ها بیشتر شد، تلاش مخالفان برای مبارزه با آن هم شدت گرفت. نمونه آن هم پیشنهاد تعیین جریمه‌های میلیونی برای نصب ماهواره از سوی نمایندگان مجلس و فرود ناگهانی و غیرمنتظره ماموران روی پشت بام خانه‌ها به قصد جمع آوری دایره‌های زنگی در شهرها و محله‌های مختلف است که نه تنها تاثیرگذار نبوده بلکه سودهای کلانی را روانه جیب نصابان ماهواره کرده که حتی به اعتقاد جامعه شناسان باعث بر سر لج افتادن مردم از یک سو و افزایش اقبال نسبت به آن (با توجه به کاهش هرروزه کیفیت و تنوع برنامه‌های رسانه ملی) از سوی دیگر شده است؛ چنانچه طبق آخرین آماری که مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) وابسته به جهاد دانشگاهی به تازگی منتشر کرده بر افزایش استفاده از ماهواره در تهران تاکید شده است اما نکته حائز اهمیت در این آمار تاکید ایسپا بر افزایش آمار استفاده از ماهواره در عین «بی‌اعتمادی» مردم به این وسیله است.
در بخشی از این گزارش در این ارتباط آمده: «بررسی روند اعتماد مردم به شبکه‌های ماهواره‌ای طبق نظرسنجی‌های ایسپا نشان می‌دهد افزایش میزان رجوع مردم به شبکه های ماهواره ای منجر به افزایش اعتماد به این شبکه¬ها نشده است، چرا که در آذر ۹۴ فقط ۱۱ درصد مردم اعلام کرده‌اند از بین رسانه‌ها، بیشترین اعتماد را به شبکه‌های ماهواره‌ای دارند. میزان اعتماد شهروندان تهرانی به شبکه‌های ماهواره‌ای ۱۳ درصد بوده است به عبارت دیگر فقط ۱۳ درصد مردم تهران اعلام کرده‌اند از بین رسانه‌های موجود به شبکه‌های ماهواره‌ای بیشترین اعتماد را دارند. روند نظرسنجی‌های ایسپا نشان می‌دهد در حالی که میزان استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای در حدفاصل سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱ افزایش پیدا کرده است، به موازات آن استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای به عنوان منبع اصلی کسب خبر و همچنین اعتماد به این شبکه‌ها کاهش پیدا کرده است. بر اساس این داده‌ها و شواهد تجربی شاید بتوان گفت استفاده زیاد از شبکه‌های ماهواره‌ای الزاماً به معنای اعتماد به این شبکه‌ها نیست چرا که نتایج، همزمان با افزایش استفاده، هم کاهش اعتماد و هم کاهش رجوع برای کسب خبر از طریق این شبکه‌ها را نشان می‌دهد. نکته دیگری که از تحلیل نظرسنجی‌های ایسپا حاصل شده است این است که هر جا اعتماد به صدا و سیما کاهش پیدا کند رجوع (نه لزوماً اعتماد) به شبکه‌های ماهواره‌ای افزایش پیدا می‌کند. با توجه به این گزارش این سوال پیش می‌آید که علت افزایش اقبال مردم به ماهواره با وجود عدم اعتماد، چیست؟
استفاده از ماهواره به خاطر سرگرمی
سعید خراطها ، جامعه شناس در این خصوص به آفتاب یزد می‌گوید: با توجه به اینکه در جریان جزئیات این پژوهش نیستم و اگر این یافته ها درست باشد نشان دهنده این است که این افزایش مصرف ماهواره با وجود آنکه مردم به آن بی اعتماد هستند به خاطر سرگرمی است . وی اظهار کرد: یکی دیگر از دلایل آن عدم تنوع در برنامه‌های صدا و سیماست و اگر صدا و سیما و شبکه های داخلی بخواهند توجه بیشتری از مردم و عموم را به خود جلب کنند باید برنامه های  سرگرمی و متنوع خودشان را افزایش دهند.
چرایی گرایش به ماهواره؟
افسر افشار نادری دیگر جامعه شناس نیز همین نظر را دارد ومی گوید: در ایران برای استفاده از رسانه‌ها به طور کلی محدودیتی قائل نشده‌اند. یعنی از روز اولی که رسانه در ایران کاربرد پیدا کرد مصرف بی‌رویه داشته یعنی هر وقت از شبانه روز مردم خواستند توانسته‌اند از رسانه استفاده کنند بدون اینکه هیچ آسیبی در مورد آن تعریف شود. وی بیان کرد: از دلایل افزایش مصرف مردم از رسانه به ویژه ماهواره این است که مردم هر کاری را که در اجتماع بخواهند انجام دهند باید پول پرداخت کنند و به خاطر اینکه وضعیت اقتصادی مردم بد است و نمی‌توانند تفریحات دیگری را تجربه کنند ناچارا به تفریح دیگری که به طور مجانی در دسترس آنان است رجوع می‌کنند. این جامعه شناس با بیان اینکه از دلایل دیگر این افزایش، عدم تنوع و بی اعتمادی در برنامه‌های صدا و سیماست تاکید کرد: چون صدا و سیما برنامه‌های جالبی ندارد به این دلیل که برنامه‌های آن به روز و متنوع نیست و تفکری در پشت آن وجود ندارد و فقط قصد جهت دادن به افکار و رفتار مردم را دارد، زده شده‌اند و ناچارا به شبکه‌های ماهواره‌ای پناه می‌برند.افسر افشار نادری ادامه داد: شبکه‌های ماهواره‌ای در اوایل با مذاق و سلیقه ایرانیان هماهنگ نبود ولی الان تا اندازه‌ای روانشناسی مخاطبان خودشان را در ایران انجام داده و توانستند فاصله بین مخاطب و برنامه‌شان را کم کنند و این مسئله باعث شده که متاسفانه مردم بیشتر به شبکه‌های ماهواره‌ای روی بیاورند همچنین این شبکه‌ها را به عنوان سرگرمی که نباید بابت آن پولی خرج کنند و از خانه بیرون بروند و نه نیاز به تفکر دارد در نظر می‌گیرند. وی در پایان گفت : بنابراین این افزایش استفاده از ماهواره با توجه به عدم اعتماد به آن به دلیل سرگرمی و از روی ناچاری است چون که مردم درآمدی ندارند که از تفریحات دیگری استفاده کنند.

منبع: روزنامه آفتاب یزد/ شماره 4506 / چهارشنبه 2 دی ماه 1394
لینک خبر
نشر مطالب با ذکر نام ایسپا بلامانع است.
ایسپا مسئولیت مطالب از سایر منابع را عهده دار نمی باشد.