جایگاه شاخص شکاف جنسیتی ایران در منطقه خاورمیانه

چهار شنبه, 17 اردیبهشت,1399

ترجمه و تدوین: حدیث میرزامحمدی

انجمن جهانی اقتصاد سالانه گزارشی مبتنی بر شکاف جنسیتی ارائه می دهد و هدف از این کار تمرکز بر افزایش حضور زنان در عرصه کار، کاهش شکاف های درآمدی بین زنان و مردان و کمک به زنان برای حضور در عرصه های مدیریتی و افزایش مهارتهایشان است.

از سال 2006 شاخص جهانی شکاف جنسیتی پیرامون 4 بعد اصلی سنجیده می شود که شامل مشارکت و فرصت های اقتصادی ، سواد آموزی، سلامت و بقا و توانمند سازی سیاسی است. که در سالهای اخیر با انباشت داده ها در طول زمان امکان مطالعه تطبیقی و مقایسه رشد یا پسرفت کشورها فراهم شده است.

گزارش 2020 انجمن جهانی اقتصاد پیرامون بررسی شکاف جنسیتی 153 کشور به تازگی منتشر شده است که نشان می دهد در سال 2020، میزان جهانی شکاف جنسیت 68.6 درصد است. به این معناست که به طور متوسط، شکاف جنسیتی کمتر شده است و فاصله باقی مانده 31.4 درصد می باشد.

در ادامه با توجه به گزارش انجمن جهانی اقتصاد به بررسی شاخص شکاف جنسیتی در ایران و جایگاه آن در منطقه خاورمیانه پرداخته شده است.

نام کشور	نمره	رتبه جهانی	رتبه در خاورمیانه
امارات متحده عربی	0.655	120	1
کویت	0.650	122	2
ترکیه	0.635	130	3
بحرین	0.629	133	4
مصر	0.629	134	5
قطر	0.629	135	6
اردن	0.623	138	7
عمان	0.602	144	8
لبنان	0.599	145	9
عربستان سعودی	0.599	146	10
ایران	0.584	148	11
سوریه	0.567	150	12
عراق	0.530	152	13
یمن	0.494	153	14

در سطح جهانی رتبه ایران با نمره 0.584 بین 153 کشور رتبه 148 را داشته و در خاورمیانه نیز یازدهمین کشور می باشد. رتبه اول جهانی نیز به ایسلند با نمره 0.877 اختصاص داشته است و آخرین کشور نیز یمن بوده است که نمره شاخص شکاف جنسیتی اش 0.494 شده است.

سوادآموزی

بعد سوادآموزی شامل میزان دسترسی زنان و مردان به آموزش در سه سطح است و در مجموع میزان باسوادی زنان و مردان بررسی می شود. نمره ایران در این بعد 0.953 است که در سطح جهانی رتبه 118 را دارد. رتبه ایران در نرخ باسوادی 112 می باشد. در سه سطح تحصیلی نیز به ترتیب رتبه 109، 115 و 114 را در جهان داریم. رتبه ایران در سطح کشورهای خاورمیانه در این بعد 12 می باشد.

این بعد شامل سه بخش است. شکاف در مشارکت، شکاف در پاداش و شکاف در ترقی و پیشرفت. شکاف در مشارکت بر اساس سهم زنان و مردان در نیروی کار محاسبه می شود. شکاف در پاداش نیز بر اساس نسبت تخمینی درآمد زنان و مردان و یک شاخص کیفی که از طریق نظرسنجی به صورت سالانه توسط مجمع جهانی اقتصاد جمع آوری می شود به دست می آید. و در آخر، شکاف بین زنان و مردان در پیشرفت و ترقی از دو داده به دست می آید که شامل نسبت زنان به مردان در پست های قانون گذاری، مقامات ارشد و مدیریتی و همچنین نسبت زنان به مردان در کارهای فنی و حرفه ای و تخصصی می شود. نمره ایران در این بعد 0.381 است که در سطح جهانی رتبه 147 را دارد. ایران در زمینه نرخ مشارکت در نیروی کار رتبه 148، برابری پاداش در کار مشابه رتبه 99، در بررسی شکاف درآمد کسب شده رتبه 115 و در کارهای حرفه ای و تکنیکی رتبه 120 را دارد. در منطقه خاورمیانه نیز در شاخص شکاف جنسیتی در مشارکت و فرصت های اقتصادی ایران دهمین کشور می باشد.

مشارکت و فرصت های اقتصادی

سلامتی و بقا

این بعد نمایی کلی از تفاوت زنان و مردان در عرصه سلامت را توسط دو شاخص نشان می دهد. شاخص اول نسبت جنسی موالید مد نظر است که هدف از پرداختن به این نرخ به صورت خاص بررسی پدیده زنان مفقود (دختر کشی) است که در برخی از کشورها با ترجیح داشتن فرزند پسر شایع می باشد. شاخص دوم مقایسه امید به زندگی زنان و مردان است و در واقع منظور تعداد سالهایی است که افراد (با در نظر گرفتن سالهایی که گذرانده اند، خشونت، بیماری، سوء تغذیه و موارد دیگر) انتظار دارند در سلامت خوبی زندگی کنند. نمره ایران در این شاخص 0.966 و رتبه جهانی آن 130 می باشد. در بعد نسبت جنسی موالید رتبه اول و در حوزه شکاف جنسیتی امید به زندگی رتبه 139 را دارد. رتبه ایران در این بعد در منطقه خاورمیانه 10 می باشد.

توانمندسازی سیاسی

بعد توانمندسازی سیاسی شکاف بین زنان و مردان در سطوح بالای تصمیم گیری سیاسی می سنجد. نسبت زنان به مردان در مناصب وابسته به وزارت و پارلمان را می سنجد. همچنین نسبت زنان به مردان بر اساس سالهایی که طی 50 سال گذشته نخست وزیر یا رئیس جمهور بوده اند در این شاخص سنجیده می شود. نمره ایران در این شاخص 0.037 است و رتبه 145 را در سطح جهان دارد. رتبه جهانی ایران برای شکاف جنسیتی برای حضور در پارلمان 145، حضور در سمت وزارت 132 و نمره شکاف جنسیتی در حضور به عنوان نخست وزیر یا رئیس جمهور صفر بوده است. در بین 15 کشور منطقه خاورمیانه نیز ایران رتبه 11 را دارد.