انتخابات و راهبردهای ناهمگونِ افکارسنجی

به گزارش روابط عمومي ايسپا به نقل از گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با مشارکت گسترده مردم، روز 29 اردیبهشت امسال برگزار و پس از آن دیدگاه های متفاوتی در تحلیل آن ارایه شد.

راهبردهای رسانه ای، نقش نظر سنجی ها، دیدگاه جریان های سیاسی و مساله قطبییت در انتخابات از جمله موضوعاتی بود که سخنرانان در این نشست از زوایای متفاوت به آن پرداختند.

** نتیجه انتخابات و تاثیرپذیری از نظرسنجی ها

«عباس عبدی» تحلیلگر مسائل سیاسی در ابتدای سخنان خود نظرسنجی در انتخابات را امری مهم دانست و گفت: اینکه می‌گویند نظرسنجی در انتخابات بی‌ تاثیر است، حرف بی‌ربطی است، اتفاقا نظرسنجی‌های معتبر و علمی در انتخابات ایران بسیار مهم اند و نتایج‌شان هم بسیار روشن بوده است. نظرسنجی در انتخابات بهتر از هر موقع دیگری جواب می دهد.

وی افزود: نظرسنجی ها در ایران معمولا درست هست اما واریانس اینها فرق می کند. بخشی از ابزار نظرسنجی ها در ایران به خصوص در مساله نمونه گیری ممکن است خوب جا نیافتاده باشد. نظرسنجی یک سازمان می خواهد و بدون این سازمان ما کاری نمی توانیم بکنیم. شما ممکن است پرسشنامه خوبی داشته باشید اما پرسشگری خوبی نداشته باشید.

این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به نسبت آرای نامزدهایی چون «حسن روحانی» و «محمدباقر قالیباف» و فاصله آشکار این آرا در نظرسنجی ها تصریح کرد: عدد و رقم یک مساله است و تحلیل مساله دیگر است، البته در این میان تحلیل آمار و ارقام مهم است.

عبدی در ادامه با اشاره به این که ظرفیت بالقوه شکست روحانی وجود داشت اما رقبای وی نتوانستند این ظرفیت را بالفعل کنند، گفت: وقتی رقابت نزدیک می‌شود، طبیعی است که گاف‌ها و رفتارهای غلط می‌تواند تاثیرهای فراوانی داشته باشد. مساله این بود که آقای رئیسی که سابقه کار سیاسی را نداشت و دارای ظرفیتی برای شکست روحانی نبود. همچنین گفتنی است که نامزد اصولگرایان حزبی و جناحی نبود.
تحلیگر مسائل سیاسی امر سیاسی را صرفا یک امر آموزشی ندانست و گفت: بخشی از سیاست تجربه است که آقای رئیسی نداشت. همچنین آقای قالیباف تیم سیاسی نداشت و تیم او یک تیم بیزینس بود.

عبدی با بیان این که در برخی انتخابات پیشین نتایج برخلاف تصور ابتدایی بود، یادآور شد: در انتخابات سال 76 تصور بر پیروزی آقای ناطق نوری بود، در سال 84 همه فکر می کردند که اصلاح طلبان پیروز انتخابات می شوند و در سال 92 نیز کسی فکر نمی کرد که چنین اتفاقی بیافتد اما افتاد. بر این اساس نتایج بر خلاف تصور ابتدایی بود.

وی دو قطبی کردن انتخابات از طرف شهردار پیشین تهران را بزرگترین اشتباه سیاسی اصولگرایان دانست و تاکید کرد: دو قطبی کردن طرفی را کاملا سفید و طرف مقابل را سیاه نشان می دهد اما چون در واقعیت بیرونی چنین مساله ای مورد پذیرش جامعه نیست، شما مجبورید تا دست به طرح شعار بزنید و این نتیجه عکس می دهد.
عبدی با بیان این که در طیف دکتر روحانی، نظرسنجی‌ها را تحلیل می‌کردند، گفت: تحلیل نظرسنجی بسیار مهم است اما در طیف مقابل آقای روحانی چنین چیزی نبود و یک خط و مشی کلی تعیین شده بود.
وی در زمینه نقش رسانه ها در انتخابات یادآور شد: اگر شما چیزی برای عرضه نداشته باشید، رسانه کمکی به شما نمی کند. رسانه ها برای هر دو جناح فرصت و تهدید بودند اما آن که جذابیت و حرف بهتری داشت، پیروز شد.

** مناظره سوم آرا را به سمت روحانی هدایت کرد

«ابراهیم محسنی» استاد دانشگاه و مدیر مرکز پژوهش های افکار عمومی و تحولات اجتماعی دانشگاه تهران سخنران دیگر این نشست بود که انتخابات را دو نوع دانست و گفت: در گونه نخست رئیس جمهوری مستقر در انتخابات شرکت کرده و گونه دوم که انتخابات با حضور رئیس جمهوری مستقر نیست. در نوع اول دو قطبی شکل می گیرد اما در نوع دوم خیر.

مدیر مرکز پژوهش های افکار عمومی و تحولات اجتماعی دانشگاه تهران در زمینه دغدغه های عمومی جامعه گفت: مردم برای مشارکت در انتخابات دارای دغدغه هایی اقتصادی و معیشتی، اشتغال، سیاست خارجی و ... بودند.
وی در زمینه وضعیت چینش آرای دکتر روحانی گفت: تا روز مناظره سوم، رای آقای روحانی پائین بود اما از روز بعد از مناظره سوم شرایط به نفع او تغییر کرد.

محسنی در زمینه سبد رای قالیباف پس از کناره گیری از انتخابات گفت: 40 درصد سبد رای قالیباف به سمت روحانی و 60 درصد به سبد رای رئیسی رفت.

** انتخابات 96 بازگشت جامعه بود

«محمد آقاسی» پژوهشگر و رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با طرح پرسشی درباره این که آیا نظرسنجی ها می توانند واقعیت را بازنمایی کنند، سخنان خود را آغاز کرد و گفت: کدام نظرسنجی و چه شرایطی می تواند به واقعیت نزدیک باشد. حتی با یک نمونه آماری 90 هزار نفری نیز نمی توان گفت که به واقعیت و آمار درستی در یک نظرسنجی رسیده ایم.

وی افزود: تحلیل نظرسنجی ها و نتیجه گیری از داده ها امری مهم است. انتخابات 96 بازگشت جامعه بود، امیدوارم روزی بازگشت به جامعه از طرف کنشگران و سیاست ورزان اتفاق بیافتد. انتخابات 96 نشانگر زنده بودن جامعه است.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران در ادامه با بیان این که جامعه حرکت و مسیر خودش را می رود و اگر ما این مساله را فهم نکنیم نمی توانیم همراه با جامعه پیش برویم، تاکید کرد: نمی توان جامعه را با نمادسازی های دروغین مدیریت کرد و این اتفاقی است که در حال رخ دادن است. استنباط غلط این است که سیاست ورزان معتقدند که مردم را می شناسند اما سیاستمداران از مردم فاصله گرفته اند و مردم را نمی شناسند. نظرسنجی ها مردم را بدون روتوش و واقعی نشان می دهد.

آقاسی نظرسنجی در جامعه ایران را جوان توصیف کرد و یادآور شد: به طور جدی ما چهار دهه کار پیمایش انجام می دهیم اما به نظرم از سال 1376 به بعد کار نظرسنجی جدی تر شده است.

این پژوهشگر در زمینه نگاه سامان مند به افکار سنجی گفت: در مطالعه و بررسی افکار عمومی نمی توانیم به نکته های منفرد و رویکردهای تک عاملی بسنده کنیم بلکه باید موارد مختلف را با هم ببینیم. در واقع عرصه افکار عمومی ما سیستماتیک (نظام مند) نیست اما با ورود شبکه های اجتماعی هر چند نوعی سونامی ایجاد شد اما این اتفاق نظام مند نیست زیرا فضای شبکه های اجتماعی غیر منسجم و غیرحرفه ای است.

 وی افزود: شبکه های اجتماعی تاثیر چشمگیری در جابجایی بازه آرا نداشتند چرا که اینها یک درصد رای ایجاد نمی کنند. نقش سلبریتی ها و دیدار رئیسی با تتلو هم تاثیر چندانی در آرای او نداشت.