فردین علیخواه مطرح کرد:

احساسات‌گرایی دولت در حادثه «آتنا»/ این نوع بازنمایی خبر در شبکه‌های اجتماعی نگران‌کننده است

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان ضمن نگرانی از نحوه بازنمایی جرم و جنایت در شبکه‌های اجتماعی از عملکرد دولت در حادثه «آتنا» انتقاد کرد و گفت: لازم است عدم تجاوز به حریم افراد را آموزش دهیم.

به گزارش روابط عمومي ايسپا به نقل از عطنا، نشست «ارزیابی انتقادی از واکنش افکارعمومی در ماجرای قتل آتنا» یکشنبه، دوم مرداد ماه در مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا) برگزار شد.

در این نشست فردین‌ علیخواه، عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان با بیان اینکه پدیده‌های قتل و تجاوز معمولا به صورت پنهانی اتفاق می‌افتد، گفت: وقتی از چیزی  حرف می‌زنیم که به صورت پنهانی رخ داده و توسط رسانه‌های جمعی فاش می‌شود، بر همین اساس به اعتقاد برخی جامعه‌شناسان جرم و جنایت باید یک برساخت اجتماعی در نظر گرفته شود.

وی اضافه کرد: فاصله‌ای بین مخاطب و مجرم وجود دارد اما سؤال اینجاست که رسانه چگونه می‌خواهد این جرم را بازنمایی یا «فریم‌بندی» کند. این موضوع مهمی است چون نحوه فریم‌بندی اخبار جرم و جنایت در رفتارهای اجتماعی افراد تأثیرگذار خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان با اشاره به تغییرات رسانه در دهه اخیر گفت: در قرن بیستم مردم عمدتا از رادیو و تلویزیون استفاده می‌کردند، در رسانه‌های سنتی دروازه‌بانی خبر وجود دارد، یعنی هر خبری با هر کیفتی در این رسانه‌ها قابلیت انتشار ندارد. همچنین کارکنان این رسانه‌ها با پیام و بازخورد آن آشنا هستند و در رسانه‌های سنتی مسئولیت‌پذیری وجود دارد.

علیخواه با اشاره به اینکه در رسانه‌های نوین این ویژگی‌ها کمرنگ شده است، اظهار کرد: در رسانه‌های جدید ارسال پیام راحت‌تر شده که همین موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. در جاهایی از دنیا خودکشی آنلاین وجود دارد، درست است که ما در ایران آن را نداریم اما به نحو دیگری خودکشی آنلاین را می‌سازیم.

وی افزود: در فضای اینترنت شما فیلم‌هایی مشاهده می‌کنید از خودکشی افراد توسط دیگران گرفته شده است. در این فضا دروازه‌بانی وجود ندارد و کاربران با تبعات اجتماعی این نوع پیام‌ها آشنایی ندارند.

این جامعه‌شناس با اشاره نظراتی که در کانال خود پس از حادثه‌ «آتنا» دریافت کرده است گفت: شبکه های اجتماعی تا حدی می‌توانند تصویری از افکار عمومی ارائه دهند، احساسات‌گرایی ویژگی بود که من در افکار عمومی نسبت به این حادثه دیدم.

علیخواه با بیان اینکه در افکار عمومی اطلاعات زیادی در مورد «آتنا» مطرح شد، اما در این مورد، صحبت فقط در مورد جرائم قبلی قاتل بود، اظهار کرد: این به معنی تقلیل مسائل اجتماعی به مسئله‌ای روان‌شناختی است، بر اساس نگاه جامعه‌شناسی آدم‌ها را باید در زمینه‌ها بررسی کنیم، بنابراین موضوع را نباید روان‌کاوانه کرد.

وی با اشاره به اینکه در بحث راهکارها هم موضوع غفلت‌های آموزش مراقبت از خود به کودکان مطرح شد، گفت: اما بحثی در مورد این وجود نداشت که ما چه کار کنیم کودکانمان به کودکان دیگر تجاوز نکنند. لازم است عدم تجاوز به حریم افراد را آموزش دهیم.

این جامعه‌شناس با اشاره به نظریات دورکیم در مورد حقوق ترمیمی و تنبیهی اظهار کرد: جوامعی که به سمت توسعه‌یافتگی می‌روند در آنها حقوق نقش ترمیمی ایجاد می‌کند، بر این اساس حقوق زمینه‌های جرم را بررسی و راه‌حل ارائه می‌کند نه اینکه مجرم را از بین ببرد.

علیخواه با تأکید بر اینکه در این حادثه دولت هم غرق احساسات‌گرایی شد، تصریح کرد: دولت به جای اینکه طرحی ارائه برای اشتغال و حاشیه‌نشینی و آموزش‌های جنسی و… ارائه دهد، نسخه‌های دستوری ویژه‌ای می‌دهد که پدیده مثبتی نیست.

وی در پایان خاطرنشان کرد: فریم‌بندی خبر در شبکه‌های اجتماعی و نوع برخورد با آسیب‌های اجتماعی در یکی دو سال اخیر نگران‌کننده است و این نوع پرداخت به مسائل می‌تواند به ترس و فوبیای مردم از جرم و قربانی‌واقع شدن دامن بزند.

سیدحسن موسوی چلک:

رسانه‌ها در پرداختن به حادثه «آتنا» ضعیف عمل کردند/ لزوم آموزش مراقبت جنسی به کودکان

رئیس انجمن مددکاری ایران با انتقاد از رسانه‌ها در پردازش به حادثه «آتنا» اظهار کرد: رسانه‌ ملی هیچ تحلیل دقیق کارشناسی از این موضوع ارائه نداده است. این حادثه نشان داد اگر در حوزه اجتماعی درست برنامه‌ریزی نکنیم چه قدر می‌تواند تبعات امنیتی و سیاسی داشته باشد.

در این نشست سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران و مشاور رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه ما به هر رفتاری که نسبت به «کودک» اتفاق می‌افتد واکنش نشان می‌دهیم، اظهار کرد: این حادثه آزار جنسی بود، از طرف دیگر مجرم که متأهل است، «آتنا» را به قتل می‌رساند. همچنین در محیطی مانند شهر پارس‌آباد رخ می‌دهد و هر چه قدر موضوع سخت‌تر باشد واکنش افکار عمومی تغییر می‌کند.

وی اضافه کرد: قبل از متخصصان افکار عمومی، شبکه‌های اجتماعی مدیریت موضوع را در دست گرفتند. با توجه به اینکه شبکه‌ اجتماعی تلگرام استفاده زیادی در کشور دارد، این شبکه توانست پیش از رسانه‌ها و حوزه‌های تخصصی به موضوع ورود کند.

مشاور رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه مردم نمی‌توانند نسبت به موضوعات این‌چنینی بی‌تفاوت باشند، گفت: حتی رسانه‌‌ها نیز تحت تأثیر فضای عمومی بودند و از کلید واژه‌های آنها استفاده می‌کردند برای اینکه از شبکه‌های اجتماعی عقب افتاده بودند و می‌خواستند به نحوی جبران کنند.

موسوی‌چلک یکی از مشکلات شرایط بحران را عدم برنامه برای مدیریت رسانه‌ای خواند و ادامه داد: رسانه‌ ملی هیچ تحلیل دقیق کارشناسی از این موضوع ارائه نداده است. این حادثه نشان داد اگر در حوزه اجتماعی درست برنامه‌ریزی نکنیم چه قدر می‌تواند تبعات امنیتی و سیاسی داشته باشد.

به گفته وی این حادثه یک خلا را نشان داد که حضور افکار عمومی بیانگر این موضوع است که هنوز در مورد آزار جنسی ابهام وجود دارد و ما نتوانستیم به این مطالبه مردم پاسخ بدهیم.

رئیس انجمن مددکاری ایران با تأکید بر اینکه اگر به این مطالبات درست و به موقع پاسخ داده می‌شد، قطعا واکنش‌های مردم به این تندی نبود، تصریح کرد: مادر مجرم هم، مادر است، برداران مجرم از شهر رفتند. ما می‌خواهیم از «آتنا» و خانواده‌اش حمایت کنیم از طرف دیگر حقوق شهروندی فرد دیگیری که هیچ نقشی در این جنایت را نداشت زیر پا می‌گذاریم.

موسوی‌چلک با اشاره به اینکه واکنش مردم پارس‌آباد کاملا احساسی بوده است، گفت: این واکنش حتی به سیستم قضایی هم وارد شده است و قوه قضائیه اعلام می‌کند که می‌خواهند سریع به موضوع رسیدگی کنند در حالی که این سیستم باید درست عمل کند.

وی افزود: نکته دیگر کتمان این موضوع است، رئیس کل دادگستری اعلام می‌کند که تا امروز چنین اتفاقی در استان ما رخ نداده در حالی که من به عنوان یک مطلع می‌دانم که آمار در این موضوع چه قدر است.

حاکمیت پاسخ درستی به افکار عمومی نداد

این مددکار اجتماعی با بیان اینکه حاکمیت پاسخ درستی به افکار عمومی نداد و اجازه داد دیگران فضا را مدیریت کنند، خاطرنشان کرد: پرداختن رسانه‌ای هم در بسیاری اوقات به مسئله کمک نخواهد کرد، اگر قرار است پردازشی هم باشد، جنس پردازش رسانه باید با مردم عادی متفاوت باشد.

موسوی‌چلک تصریح کرد: رسانه، پدیده کودک‌آزاری را مرتفع نخواهد کرد، شاید بهانه‌ای باشد برای اینکه در مورد موضوع اطلاعات ارائه کند یا خلاءها را نشان دهد.

وی با طرح این سؤال که برای آموزش جنسی فرزندان باید چه کاری انجام شود، گفت: حادثه «آتنا» اولین و آخرین مورد از این حوادث نیست و همیشه کودک‌آزاری وجود داشته و دارد و ما نتوانستیم درست به این مسئله بپردازیم و هنوز هم مشخص نیست که آیا خانواده، مدرسه یا چه محیط اجتماعی باید این آموزش را ارائه دهد.

مشاور رئیس سازمان بهزیستی کشور اضافه کرد: عدم مدیریت افکار عمومی باعث یک نوع هراسی در جامعه شد از طرف دیگر علوم اجتماعی ما نیز نتوانست در فضای عمومی راهکاری ارائه دهد تا مردم آرام شوند.

کودک‌آزاری عمدتا توسط معتمدترین افراد صورت می‎گیرد

موسوی‌چلک با بیان اینکه حادثه «آتنا» باعث شد تا خبرهایی که برای چند سال قبل بودند هم زنده شود، گفت: نظراتی که در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر آزار دیدن افراد مطرح می‌شود واقعیت جامعه است. کودک‌آزاری عمدتا توسط معتمدترین افراد صورت می‎گیرد.

وی با اشاره به جرائم دیگر «اسماعیل» (قاتل آتنا) اظهار کرد: ما در مراقبت پس از خروج چقدر کار کردیم؟ در بسیاری از کشورها با توجه به شرایط مجرم مراقبت پس از خروج وجود دارد. ما در ایران در این بخش مراقبت اجتماعی پس از خروج نداریم.

مسئولیت اجتماعی کم‌رنگ شده است

رئیس انجمن مددکاری ایران همچنین با اشاره به اینکه این حادثه در پارس‌آباد رخ داده که هنوز بسیاری از روابط مردم چهره به چهره است، خاطرنشان کرد: نظارت محلی و مسئولیت اجتماعی در کشور ما کم‌رنگ شد است و لذا این نوع حواث قطعا اتفاق خواهد افتاد.

وی افزود: ما باید اجازه دهیم قانون و قانون‌گذار کار خودش را انجام دهد سرعت بدون کیفیت ظلم به حق اسماعیل و خانواده‌اش است. البته مردم انتظار دارند اطلاع‌رسانی درست و به موقع را دارند و اگر این اتفاق بیفتد واکنش افکار عمومی هم منطی‌تر می‌شود.

لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان؛ آماده تصویب

موسوی‌چلک با اشاره به لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان گفت: این لایحه از سال 87 مطرح شده است، در یک جلسه‌ای از آقای ابوترابی نایب رئیس آن زمان مجلس خواهش کردم که این لایحه را تصویب کنند. در آن موقع ایشان وجود کودک آزاری را رد کردند. تا اینکه یک سال پیش مقام معظم رهبری در حوزه آسیب‌های اجتماعی ورود کردند پس از آن دیدگاه همه مسئولان تغییر کردند.

مشاور رئیس سازمان بهزیتسی اضافه کرد: اگر این لایحه تصویب و30  درصدش اجراش شود ما پیشروترین کشور در زمینه مقابله با آسیب‌های اجتماعی کودکان خواهیم شد و یکی از کارهای رسانه مطالبه این موضوع است.

نگاه به کودک‌آزاری سیاسی است

وی با بیان اینکه ما به کودک آزاری نگاهی سیاسی امنیتی داریم، خاطرنشان کرد: این یک واقعیت است که فرزند ما اگر می‌داند چگونه از چشم‌اش مراقبت کند باید بداند چگونه از دیگر اعضای بدنش هم مراقبت کند، مشکل ما این است که آموزش در این بخش را جدی نگرفتیم و به همین دلیل پنهان‌کاری صورت می‌گیرد چون آموزش یک تابو است.

این مددکار اجتماعی تصریح کرد: ما باید در مورد مراقبت جنسی کودک حرف بزنیم، به همین دلیل این یک تابو می‌شود و فشارهای اجتماعی پس از تعرض به یک کودک آنقدر زیاد است که خانواده او موضوع را پنهان می‌کنند.

اورژانس اجتماعی، قضایی نیست

موسوی‌چلک با بیان اینکه اورژانس اجتماعی در سال 78 با محوریت کودک‌آزاری تأسیس شد، گفت: اگر اورژانس بخواهد خوب کار کند ظرفیت قانونی، زیرساختی و نیروی انسانی می‌خواهد که خیلی از جاها تأمین نمی‌شود.

وی با تأکید بر اینکه حاکمیت باید دسترسی مردم به منابع اجتماعی را افزایش و تسهیل دهد، تصریح کرد: اورژانس یک سیستم اجتماعی است نه قضایی اما هنوز اورژانس اجتماعی در همه ایران فراگیر نشده است.

رئیس انجمن مددکاری ایران در پایان با بیان اینکه در دو دهه اخیر سیستم قضایی کشور همراهی بیشتری در موضوع کود‌ک آزاری داشته است، گفت: پرداختن به موضوع از گذشته آسان‌تر شده است اما در جاهایی هم موضوع را انقدر سیاسی می‌کنیم که اصلا اجازه ورود از منظر اجتماعی به موضوع را نمی‌دهیم در حالی این یک موضوع اجتماعی است.