گفت و گو با معاون پژوهشی جهاددانشگاهی؛ بررسی وضعیت نظـرسنجــی در ایران
گفت و گو با معاون پژوهشی جهاددانشگاهی؛ بررسی وضعیت نظـرسنجــی در ایران
سه شنبه, 08 تیر,1395

به گزارش روابط عمومی ایسپا در آستانه چهاردهمین سالروز تاسیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، دکتر حمید امین اسماعیلی معاون محترم پژوهشی جهاددانشگاهی طی گفت و گویی، نقطه نظرات خویش را پیرامون وضعیت نظرسنجی در ایران با سایت ایسپا مطرح نمودند. آنچه می آید گزارشی است از این گفت و گوی صمیمی و انتقادی که ضمن تقدیر و تشکر از ایشان ارائه می گردد.

خوشبختانه با گذشت زمان بهره‏ گیری از ابزار و روش‏های علمی برای سنجش و برآورد وضعیت تحولات نگرشی و گرایشی مردم در ایران از حیث کمی و کیفی ارتقاء یافته و مورد توجه قرار گرفته و می‏توان گفت افکارسنجی در ایران فرآیند تکاملی خود را طی می‏کند و در مورد برآیند تلاش محققان عرصه افکارسنجی می‏توان این داوری را داشت که سمت‏گیری‏های کلی نگرشی و گرایشی و علائق مردم را می‏توان شناسایی کرد. هر چند هنوز پایایی یافته‏های تحقیق در افکارسنجی نتوانسته است به نقطه مطلوب برسد که در این تلاش ارجمند، بی‏شک نقش ایسپا مهم و اساسی است. اما افکارسنجی و نظرسنجی ها نیز با موانع و مشکلاتی همراه بوده و می‏باشد که در مجموع می‏توان این موانع را به دو گروه تقسیم کرد.
1- مشکلات ناشی از استفاده از تکنیک‏های علمی، ساخت ابزار سنجش و روش‏های اجرای افکارسنجی، و ... که به مجریان و اینگونه طرح‏ها باز می‏گردد.
2- دسته دوم مشکلات و موانع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی که در جامعه ایرانی وجود دارد که عدم شفافیت در پاسخگویی و عدم انگیزه همکاری در بین قشرهای مختلف اجتماعی، عدم احساس امنیت در پاسخگویی دقیق صریح به سؤالات و .. باز می‏گردد.
به نظر می رسد در ساختارهای پژوهشی و علمی جامعه ایران مراکز افکارسنجی از استقلال و آزادی عمل مناسب برخوردار نیستند و این امر باعث دخالت عوامل و عناصر غیرعلمی در فرآیند علمی افکارسنجی می‏شود که منشأ بخشی از خطاهای یافته‏های افکارسنجی را می‏توان در این حوزه جستجو کرد. از سوی دیگر هنوز در برخی از موارد محققان این حوزه با همه تلاشی که می‏کنند نتوانسته‏اند فرآیند علمی اجرای افکارسنجی را از گرایش ها و نگرش‏های سیاسی و فرهنگی خود جدا کنند و بی‏طرفی علمی را رعایت کنند. همچنین، تحقیقات پیمایش و افکارسنجی روش‏هایی سهل و در عین حال ممتنع هستند. آسانی آن باعث می‏شود افرادی وارد این حوزه شوند که تخصص لازم را ندارند و تصور می‏کنند با پرسش چند سؤال در قالب یک پرسشنامه می‏توان به شناخت وضعیت‏های نگرشی و گرایشی جامعه دست یافت، در حالی که این نوع پژوهش‏ها از پیچیدگی و چند لایگی خاصی برخوردارند و که نیازمند تخصص و دقت علمی فراوانی است. این امر باعث تولید داده‏‏های غیر علمی می شود که با گذشت زمان، با انتشار یافته‏های آن منجر به بی‏اعتمادی نسبت به تحقیقات افکارسنجی می‏شود. از دیگر سو آسانی ظاهری این روش باعث می‏شود مراکز و گروه‏های متنوع به این اقدام مبادرت ورزند که این خود موجب انتشار یافته‏های متناقض و بعضاً متضاد در یک موضوع و زمان یکسان شود که باعث آلودگی محیط تحقیق و بی‏اعتمادی بیشتر به یافته‏های افکارسنجی می‏گردد. بنابراین به نظر می رسد نبود مراکز افکارسنجی با استقلال فکری و مالی و دارای بنیان‏ها و گروه علمی قوی که بتواند عمده موانع اجرای طرح‏های افکارسنجی را از پیش‏روی بردارد، از اصلی‏ترین خلاء‏های موجود در جامعه تحقیقاتی امروز ما است.
در این شرایط ، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) فرآیند تکاملی خود را طی کرده و در طی یک دهه از فعالیت توانسته جایگاه ممتازی علمی خود را در بین مراکز نظرسنجی پیدا کند، این دستاوردی ارزشمند و قابل احترام است. اما ایسپا نیز متأثر از موانع و مشکلات موجود در پیش‏روی مراکز افکارسنجی در ایران است و نمی‏توان عملکرد ایسپا را جدای از متن کلان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران مورد نقد، بررسی و تحلیل قرار داد.
اما می‏توان انتظاراتی را از مرکز افکارسنجی دانشجویان داشت از جمله:
- ایسپا باید ساختارهای علمی خود را تقویت کند و فرایند کنترل و نظارت بر اجرای طرح‏ها را دقیق‏تر به اجرا گذارد و به عنوان یک مرکز خوشنام و باسابقه، فضای تخصصی این حوزه را با ایجاد ادبیات متقن و راهگشای نظری و کاربردی علمی غنی سازد.
- به نظر می‏رسد در ایسپا انباشت تجربیات علمی کمتر انجام می‏شود. تغییرات مستمر در بین محققان و مدیران، به همراه ضعف در مستندسازی تجربیات پیشینیان، ارتقاء علمی و تجربی ایسپا را دچار اختلال کرده است. از اینرو این نهاد تخصصی نتوانسته جایگاه اصلی و مورد انتظار را در کشور برای خود تثبیت کند.
- مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران شجاعت لازم را برای ورود به موضوعات کلیدی جامعه را کمتر از خود نشان داده است البته این وضعیت احتمالاً به مشکلات سیاسی و عدم امنیت‏های کاری افکارسنجی در کشور هم باز می‏گردد.
- ایسپا نتوانسته چارچوب تعاملی مناسبی را با بخش‏های دیگر پژوهشی جهاددانشگاهی بخصوص حوزه‏های علوم انسانی برقرار کند که این امر منجر به هدر رفتن توان‏ها و موازی کاری شده است.
- طرح‏های افکارسنجی روندپژوهی تاکنون چندان در دستور کار ایسپا نبوده است، این امر باعث شده است این مرکز نتواند داده‏های لازم را در مورد فرآیند و چگونگی تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در اختیار محققان و تحلیل گران جامعه قرار دهد. به نظر می‏رسد سازمان‏یابی مجدد مرکز افکارسنجی می‏توان آن را به مرکز تولید داده‏های استاندارد و خام پیمایشی در حوزه‏های اجتماعی و فرهنگی و مرکز تولید اطلاعات شناخت افکارعمومی تبدیل نماید. تولید این داده‏ها علاوه بر این که می‏تواند در مراکز تصمیم سازی و تصمیم‏گیری نهادهای اجرایی و قانون‏گذاری کشور مؤثر باشد، می‏تواند برای مجموع پژوهشگران و دانشگاهیان حوزه علوم اجتماعی (در تعریف کلان آن) نیز بسیار مفید و راه گشا باشد.

درباره ایسپا
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) وابسته به جهاد دانشگاهی در راستای توسعه علمی و تحقیقاتی کشور و با قصد رفع نیاز سازمانها و نهادهای تصمیم گیر ، ضرورت توجه به افکار عمومی و لزوم بهره گیری از مشارکت و دیدگاههای شهروندان در بهبود و توسعه امور کشور در عرصه های مختلف، از سال 1380 فعالیت خود را آغاز کرده است.
برخی کارفرمایان
Alternate Text
Alternate Text
تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2024 ispa.ir All rights reserved. Powered & Designed by WebTakin.ir